ملكه، سرپرست يا ماشين تخم‌گذار-رقص
ملكه، سرپرست يا ماشين تخم‌گذار-رقص در زنبور عسل
ملكه، سرپرست يا ماشين تخم‌گذار
در مورد كارهايي كه در داخل يك كندوي زنبور عسل انجام مي‌گيرد از ديرباز تصوري اشتباه مبني بر اينكه همه كارها يا اغلب كارها توسط ملكه سرپرستي و كنترل مي‌شود، وجود داشته است. با اين ديدگاه، كلني توسط يك ديكتاتور كنترل مي‌شود و نام «ملكه» نيز همين تصور را القا مي‌كند. آنچه واقعيت دارد اين است كه ملكه در قلب كندو قرار دارد و يك كلني زنبور عسل خانواده بزرگي است شامل ملكه مادر و هزاران فرزند.
همچنين ملكه مادر به اتفاق كارگرها تمامي تلاش خود را براي بقاي كلني به كار مي‌برد، با اين وجود نقش خاصي در تصميم‌گيري‌ها ندارد. در حقيقت ملكه يك ماشين تخم‌گذار است كه در شرايط مساعد در فصل تابستان حدود 1500 تخم مي‌گذارد. ملكه نه‌تنها سرپرست نيست بلكه به نيازهاي كاري كندو نيز بي‌توجه است. براي مثال هر چه تعداد زنبورهاي كارگر كه به ساختن شانه مشغولند بيشتر باشد، جست‌وجوكنندگان گرده كمتر مي‌شود و خود كارگران به نوعي تعادل دست مي‌يابند. تنها برتري ارائه‌شده توسط ملكه، جلوگيري از پرورش ملكه‌هاي اضافي است كه اين عمل را با ترشح نوعي ماده به نام «ماده ملكه» انجام مي‌دهد.
كارگرها در تماس با ملكه اين ماده را به سرتاسر كندو مي‌برند. اين ماده به كندو اعلام مي‌كند نيازي به پرورش ملكه جديد نيست. بنابراين ملكه، رئيس كارگرها نيست. در واقع كارهاي كندو توسط خود كارگران و خرد جمعي‌شان سرپرستي مي‌شود. يكي ديگر از مواردي كه كارگرها بدون دخالت ملكه انجام مي‌دهند، رقص است. زنبورها با انجام نوعي رقص پيچيده جست‌وجوكنندگان غذا را به سمت گل‌ها راهنمايي مي‌كنند.
رقص در زنبور عسل
لازمه تداوم موفقيت‌آميز زندگي اجتماعي زنبور عسل، وجود سامانه‌هاي مكالماتي موثر بين اعضاست. زنبورهاي عسل براي برقراري ارتباط و انتقال اطلاعات در مورد منابع گرده و شهد، به عنوان غذاي اصلي زنبور، كه خارج از كندو قرار گرفته‌اند از يك رقص پيچيده به نام «رقص دم‌جنباني» (waggle dance) استفاده مي‌كنند (علت نامگذاري اين رقص به دم‌جنباني آن است كه زنبورها در طول اين رقص انتهاي شكم خود را با ارتعاشات جانبي حركت مي‌دهند). زنبورهاي رقصنده با استفاده از اين رقص، فاصله، جهت و حتي كيفيت غذا را به بقيه زنبورها اطلاع مي‌دهند. كشف وجود اين رقص كه حدود 70 سال پيش در تابستان سال 1944 توسط «كارل فن فريش» استاد دانشگاه مونيخ آلمان صورت گرفت در سال 1973 براي فريش جايزه نوبل را به همراه داشت.
منبع:http://sharghnewspaper.ir/Released/89-09-10/258.htm
نوشته دکتر کامبیز مینایی