[RIGHT]
[COLOR=#NaNNaNNaN][/COLOR][COLOR=#NaNNaNNaN]گرده افشاني توسط زنبور عسل [/COLOR]
[/RIGHT][RIGHT][RIGHT]
تدوين كنندگان
[/RIGHT][JUSTIFY] [COLOR=#NaNNaNNaN]مجيد عاكف، كاظم زمان زاده، [/COLOR][COLOR=#NaNNaNNaN]عليرضا شوريده و ابوالحسن لشكري[/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY][COLOR=#NaNNaNNaN]مقدمه[/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY]شايد يكي از دلائل آفرينش زنبور عسل به عنوان يك حشره مفيد، گردهافشاني در باغها بر روي گلها و در نهايت حفظ محيط زيست باشد. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]حدود يك سوم از كل غذاي انسان مستقيم يا غير مستقيم از گياهاني بدست ميآيد كه بهوسيله حشرات گردهافشاني ميشوند. تقريباً 80 درصد عمل گردهافشاني (توسط حشرات) بهوسيله زنبورعسل انجام ميشود. بسياري از سبزي و صيفيها مانند هويج، كرفس، پياز، تربچه و شلغم فقط هنگامي بذر توليد ميكنند كه گل آنها به مقدار كافي گردهافشاني شده باشد. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]همچنين توليد بذر در گياهان علوفهاي مانند يونجه، انواع شبدر و ماشك نياز به ملاقات زنبور دارد. اكثر درختان ميوه نيز بدون گردهافشاني زنبور عسل به مقدار توليد مناسب و كيفيت مطلوب ميوه نخواهند رسيد.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]بر اساس شواهد موجود و بهطورمتوسط، ارزش افزوده محصولات زراعي و باغي كه در نتيجه گردهافشاني زنبور عسل ايجاد ميشود، حدود 143 بار بيشتر از ارزش عسل و ساير توليدات كندو است.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY][/JUSTIFY]
[JUSTIFY][COLOR=#NaNNaNNaN] شناخت گرده گل [/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY][COLOR=#NaNNaNNaN] [/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY]گرده گل به عنوان يك ماده غذائي مكمل يا داروئي، بسيار باارزش و مهم بوده و به صورت خام ، قرص يا كپسول به بازار عرضه ميشود. پروتئين گرده در رديف پروتئينهاي كامل مثل پروتئين شير و زرده تخم مرغ قرار ميگيرد.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]گرده، حاوي مقادير قابل توجهي از مواد قندي، نشاستهاي و ويتامينها (بهخصوص ويتامينهاي محلول در آب) ميباشد. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY][/JUSTIFY]
[JUSTIFY][COLOR=#NaNNaNNaN]تعريف گردهافشاني[/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY]انتقال دانه گرده گل از پرچمها (عضو نر) به کلاله گل(عضو ماده) را گرده افشانی ميگويند كه به دو صورت «خودگردهافشاني» و «دگر گرده افشاني» صورت ميگيرد.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]
اگر پرچم و کلاله در یک گل قرار داشته باشد، به آن «خود گرده افشانی»
ميگويند.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]
اگر پرچم در يك گل و كلاله در گل ديگري باشد (مخصوصاً در گیاهان مجزا از هم) به آن «دگرگردهافشانی» ميگويند.
[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]اکثر گلها دارای خصوصياتي هستند که مانع پدیده «خودگردهافشانی» ميشوند و به دگرگردهافشاني روي ميآورند. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]در «دگرگردهافشانی»، از آنجایی که دانههای گرده گل قدرت تحرک ندارند، عمل گرده افشانی از راههاي مختلف، از جمله: بهوسیله حشرات و باد انجام میشود.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]در اين روش، گياه، دانهي گرده را از گونههای همنوع دریافت ميكند. دانه گرده بر روی کلاله رشد كرده و ناسازگاری احتمالی موجود را نيز که مانع رشد لوله گرده ميشود، برطرف مينماید.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY] [/JUSTIFY]
[JUSTIFY][/JUSTIFY]
[JUSTIFY][COLOR=#NaNNaNNaN]عوامل گرده افشاني [/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY]مهمترين عواملي كه باعث گرده افشاني و به بار نشستن گلها ميشوند عبارتند از: باد، نيروي جاذبه زمين، پستانداران، حشرات، نرم تنان و آب. در خصوص درختان دو پايه مانند پسته و نخل، اگر عمل گرده افشاني به درستي انجام نشود، توليد به شدت كاهش مييابد.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]اين عمل «در درخت خرما (نخل) با تكاندن گردههاي گلهاي پايه نر (پرچم) روي گلهاي پايه ماده (مادگي)» انجام ميشود و «در پسته با كاشتن درختان با پايهي نر بين درختان با پايهي ماده» صورت ميگيرد.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY] [/JUSTIFY]
[JUSTIFY][COLOR=#NaNNaNNaN]گرده افشاني توسط حشرات[/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY]نكته مهم اينكه؛ همه عوامل گفته شده نميتوانند در عمل گرده افشاني تأثير كافي و كامل داشته باشند. اگر بخواهيم نتيجه كاملي از عمل گرده افشاني به دست آوريم، بايد از يك عامل مهم در امر گرده افشاني يعني «حشرات» استفاده كنيم.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]حشراتي همچون پروانهها، زنبورها و سوسكها (جنس نر) براي دريافت شهد گل و به قصد عمل جفتگيري با گل تماس پيدا ميكنند و با اين روش عمل گرده افشاني را انجام ميدهند. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY] [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]گلهایی که به کمک حشرات گرده افشانی میشوند، سازگاریهای خاصی يافتهاند. این گلها با رنگ، بو و نوش یا شهدشان، حشرات را به سوی خود جلب ميکنند. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]اندازه گلها اغلب با جثه حشره هماهنگی دارد، بطوری که حشره به راحتی در درون گل به گونهای جای میگیرد که بدن با دانههای گرده و مادگی تماس پیدا میکند.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY] [/JUSTIFY]
[JUSTIFY][COLOR=#NaNNaNNaN]دلائل گرده افشاني توسط حشرات [/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY]1.
رويش زود هنگام اندام نر يا اندام ماده گلها در برخي از گياهان
[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]
2.
عدم باروري دانهي گرده گل در برخي از گياهان
[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]
3.
جدا بودن گلهاي نر و ماده از يكديگر در برخي از گياهان
[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]
4.
قرار داشتن كلاله مادگي برخي گياهان، بالاتر از پرچمها.
[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]
[/JUSTIFY]
[JUSTIFY][COLOR=#NaNNaNNaN]نقش زنبور عسل درگردهافشاني[/COLOR] [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]زنبور عسل تنها حشرهاي است كه خداوند متعال شرايط لازم و كافي براي گردهافشاني غير مستقيم را (كه لازم و ضروري نيز ميباشد)، در سطح عالي در وجود او قرار داده است.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]در یک باغ میوه یا مزرعه اگر در هر هکتار حدود چهار تا پنج عدد کلنی (کندو) زنبور عسل قرار دهيم، کیفیت و کمیت میوه یا بذر حاصل، حدوداً تا ده برابر افزایش خواهد يافت. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY][/JUSTIFY]
[JUSTIFY] به طور مثال اگر در یک باغ سیب قرار باشد 5 تن محصول برداشت شود، با قرار دادن تعدادی کلنی زنبور عسل داخل باغ، در هنگام شکوفه دادن گلها، مقدار محصول به 50 تن (با کیفیت بسیار زياد) افزایش خواهد یافت. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]زنبور عسل قادر است عطرهاي مختلف هزاران گل و گياه را شناسايي و در نهايت دقت و ظرافت ، نوع آنها تشخيص دهد. زنبور هنگاميكه مشغول جمعآوري گرده و يا شهد يك نوع گل است، به شهد و يا گرده گلهاي گياهان نوع ديگر توجهي ندارد.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]اين صفت، يعني «ثابت گل بودن» ذاتاً در وجود زنبور عسل قرار داده شده است و گرده يك گل را به همان نوع گل در مكان ديگر انتقال ميدهد.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]اكثر حشرات فقط در موقع گرسنگي از شهد و يا گرده گلها استفاده ميكنند ولي زنبور عسل هميشه غذاي كافي در داخل كندو بصورت ذخيره دارد. بنابراين از طلوع آفتاب تا آخرين لحظات روشنايي روز براي جمع آوري آذوقه تلاش ميكند. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]طبيعت نه تنها تغذيه زنبور بلكه غذاي نوزاد آن را بطور كامل در داخل گرده و شهد گل قرار داده. به اين خاطر، زنبور عسل براي زنده ماندن، وابسته به گل است. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]اگر باغداران و کشاورزان بتوانند از اين هماهنگي ميان زنبوران عسل و گلها استفاده كنند، محصولاتشان افزايش مييابد. به طور مثال توليد گيلاس تا 40 درصد اضافه ميشود.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY][/JUSTIFY]
[JUSTIFY][/JUSTIFY]
[JUSTIFY][COLOR=#NaNNaNNaN]نحوه گرده افشاني توسط زنبور عسل [/COLOR][COLOR=#NaNNaNNaN][/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY]شكل بدن زنبور عسل بر خلاف اكثر حشرات از نظر آناتومي و فيزيولوژي طوري تركيب و تنظيم گرديده است كه براي حمل گرده و شهد گل كاملاً مناسب است.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]در هنگام بازديد زنبور كارگر از گلها و جمع آوري شهد گل، مقداري دانه گرده به بدن او مي چسبد كه آن را به كلاله همان گل و يا گل ديگري از همان گياه انتقال ميدهد. يعني گردههاي اضافي را كه به بدنش چسبيده، روي مادگي گل قرار داده و آن را بارور ميكند. به اين ترتيب، ميوه يا بذر تشكيل شده و سبب افزايش كمي و كيفي محصولات ميشود.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY] [COLOR=#NaNNaNNaN]نكته بسيار مهم:[/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY]رعايت بهداشت و پاكيزگي، جزو قوانين اصلي زندگي اين حشره است. در غير اينصورت نه تنها خود و نوزادان داخل كندو، بلكه گرده و يا مادگي گلها را نيز آلوده كرده و باعث از بين رفتن آنها ميشود. به همين دليل است كه به زنبوران آلوده به سموم گياهي، اجازه ورود به داخل كندو توسط زنبوران سالم داده نميشود[/JUSTIFY]
[JUSTIFY][/JUSTIFY]
[COLOR=#NaNNaNNaN]تلهي گرده گير[/COLOR]
[JUSTIFY]تله گرده گير وسيله اي است كه در ورودي كندوها، جلوي تخته پرواز گذاشته ميشود. زنبوران مجبورند براي عبور از آن، از داخل شبكه سوراخ سوراخي كه تعبيه شده است عبور كنند. چون اين سوراخها كوچك هستند و زنبور به سختي از آنها عبور ميكند، در هنگام عبور گلولههاي گرده كه به پاي عقبي زنبور چسبيده است جدا شده و در ظرف مخصوص ميريزد.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY] [/JUSTIFY]
[JUSTIFY] [/JUSTIFY]
[JUSTIFY][COLOR=#NaNNaNNaN]دلايل برتري عمل گرده افشاني توسط زنبور عسل[/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY]1- جمعيت زياد كلنيها [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]2- شعاع پرواز زنبور عسل[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]3- وفاداري زنبور عسل به يك گونه گياه و به يك منطقه[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]4- سهولت جابجايي كندوهاي زنبور عسل[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]5- تأثير كمتر سموم حشره كش روي زنبورعسل به دليل توليد مثل زياد و رفتار آن[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]6- اطلاعات بيشتر انسان در مورد پرورش، تكثير و نگهداري آن[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]7- سازش و فعاليت در هر گونه شرايط آب و هوايي[/JUSTIFY]
[JUSTIFY] 8- توليد عسل و ساير محصولات[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]*يك مثال: اثرات گرده افشانی در سه محصول سیب درختی، کلزا و اسپرس به شرح زير است:[/JUSTIFY]
[JUSTIFY][/JUSTIFY]
[JUSTIFY][COLOR=#NaNNaNNaN]گرده افشانی سیب[/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY]اغلب ارقام سیب، مقداری خود ناسازگاری دارند. بنابراین به عواملي نظیر زنبور عسل نیاز دارند تا گرده را انتقال دهند. یکی از عوامل مؤثر در تولید سیب درختی، گرده افشانی است. طبق تخمينها، 97% حشرات ملاقات کنندهي گلهای سیب، زنبورهای عسل هستند. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]براي انجام يك تحقيق، در دو باغ سیب، سه کندوی زنبور عسل در هر هکتار قرار دادند. يعني33 زنبور برای هر 1000 گل. 32% گلها به میوه تبدیل شده و 57 کیلوگرم میوه تولید کردند. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]در شرایط مشابه، با وجود یک کندوی زنبور عسل در هکتار (يعني 15 زنبور برای 1000 گل)، 15% گلها به میوه تبدیل شده و 30 کیلوگرم میوه تولید كردند. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]درختان سیب طی چند هفته، گلدهی دارند. يك تا ده روز اول بیشترین اهمیت را دارد. گلهای اولیه در سیب، بهترین و بزرگترین میوه را تولید میکنند. برای درختان سیب، دو تا سه کندو در هکتار، بهمنظور گرده افشانی مناسب است.کندوهایی قادر به گرده افشانی مناسب گلهای سیب خواهند بود که جمعیت کافی داشته باشند. کندوهای مناسب برای گرده افشانی در باغ سیب، باید حداقل دارای هشت کادر با جمعیت فعال باشند.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY] [/JUSTIFY]
[JUSTIFY][COLOR=#NaNNaNNaN]گرده افشانی کلزا[/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY]کلزا یک گیاه روغنی است که در ابتدای بهار، (و حتی اگر زود کشت شود)، در اسفند ماه نیز، به گل میرود. اين اتفاق بيشتر در مناطق شمالی کشور ميافتد. در این زمان حشرات گرده افشان فعال نيستند. بنابراين فقط میتوان از کلنی زنبور عسل براي گرده افشانی این محصول استفاده كرد. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]این گیاه دارای شهد فراوان و غنی از گردهي گل است که کلنیهای زنبور عسل میتوانند به نحو مطلوب از آن در به منظور افزایش جمعیت خود بهرهمند شوند. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]آزمایشها نشان داده که عملکرد کلزا با گرده افشانی زنبور عسل، 18% افزایش مییابد. همچنين دانهبندی زودتر اتفاق میافتد و باعث یکنواختی و رسيدن بیشتر بذر کلزا میشود. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]برای گرده افشانی کلزا تعداد کندوی بیشتری مورد نیاز است. (6 کندو در هکتار توصیه ميشود). در اثر گرده افشانی مناسب، حداقل 500 کیلوگرم افزایش عملکرد در واحد سطح را میتوان انتظار داشت. با توجه به درصد ریزش زياد دانه در هنگام برداشت، گرده افشانی مناسب تا حدودی زیان ناشی از آن را جبران میکند.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY] [/JUSTIFY]
[JUSTIFY][COLOR=#NaNNaNNaN]گرده افشانی اسپرس[/COLOR][/JUSTIFY]
[JUSTIFY]اسپرس یکی از انواع گیاهان علوفهای است که در خیلی از مناطق، بصورت دیم نیز كشت ميشود. اسپرس یکی از گیاهان مرتعی نیز محسوب گردیده که میتواند پوشش مناسبی، به ویژه در شرایط قرق چرای دام ایجاد كند. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]با وجود حشرات گرده افشان، به ویژه استقرار کلنیهای زنبور عسل، گیاه اسپرس (حتی فرم های بالشتکی آن) به تولید گل و بذر رفته و میتواند پوشش مناسبی براي حفاظت خاک به وجود آورد. برای هر هکتار اسپرس وحشی 5 تا 10 کلنی زنبور عسل، با جمعیت زياد (8کادر) کافی است.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY]زنبور عسل علاوه بر عمل گرده افشانی، در کاهش مصرف سموم شیمیایی که برای دفع آفات بکارمی روند، تأثیر بهسزایی دارد.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY][/JUSTIFY]
[JUSTIFY]كسب اطلاعات بيشتر و تخصصيتر از فوايد زنبور عسل، ميتواند ما كشاورزان و باغداران را از اثرات مفيد و مؤثر آن بهرهمند كند. [/JUSTIFY]
[JUSTIFY]همچنين خوب است يا خودمان مبادرت به نگهداري و پرورش تعدادي كلني زنبور عسل كنيم و يا از زنبورداران تقاضا نماييم در زمان شكوفه دادن گلها، كندوهايشان را به مزارع و باغهايمان منتقل كنند.[/JUSTIFY]
[JUSTIFY] [/JUSTIFY]
[/RIGHT]
گرده افشاني توسط زنبور عسل
مدیر انجمن: mellifera
چه کسی حاضر است؟
کاربران حاضر در این انجمن: کاربر جدیدی وجود ندارد. و 52 مهمان