نژاد كارنيولان يا زنبورعسل خاكستري (apis.m.carnica pollmann)

موطن اصلي اين نژاد نواحي جنوبي سلسله جبال الپ در اتريش و شمال بالكان در يوگوسلاوي است.

مشخصات ظاهري:رنگ عمومي بدن سياه متمايل به خاكستري بوده و بندهاي شكم در لبه عقبي داراي نواري از پرزهاي خاكستري رنگ است.بدن انها باريك و زبانشان بلنداست(4/6-8/6ميليمتر).

رفتار:رفتاري ارام دارند و از نژادهاي پر مصرف به شمار ميايند.در بهار به سرعت پرجمعيت ميشوند و قدرت بچه دادن انها بالا است.زمستان را با تعداد كمي زنبور و مقدار كمي غذا مي گذرانند.غارت در اين نژاد كم بوده و مصرف بره موم بسيار ناچيز است.

زنبورعسل نژاد جنوب افريقا يا نژاد كاپنسيس(apis mellifera capensis)

نژادهاي جنوب افريقا كلني نسبتا كوچكي دارند و معمولا بچه ده و مهاجم اند.زنبورعسل نژاد كاپنسيس در منطقه جنوبي اقريقا زندگي مي كند و داراي جثه متوسط ،رنگ شكم تيره و كلني نسبتا كوچك است؛اين نژاد داراي خصوصيات زيستي منحصر به فرد است.بدين صورت كه از تخمهاي غير بارور زنبورهاي كارگر نيز ملكه به وجود مي ايد(در اثر ادغام دو هستك هاپلوئيد در طي تقسيم ميوز تخم غير بارور ديپلوئيد حاصل مي شود).

زنبورهاي كارگر اين نژاد فرمون جلب كننده جنس نر9 ODA(9اكسودسنوئيك)تعداد زيادي تخمدان(15تا20عدد)و يك اسپرم دان(نصف اسپرم دان ملكه) دارند و هنگام نبودن ملكه و حتي در حضور ان تخمهاي ديپلوئيد توليد ميكنند.مدت رشد و تكامل زنبورهاي كارگر در اين نژاد كوتاه و حدود6/9روز بعد از بسته شدن در سلولها ست وبه اين سبب افت واروا به زحمت در زنبورهاي كارگر توليد مثل و تكثير ميكند.اين خصوصيت(كاهش طول شفيرگي در زمان بسته بودن سلول)روشي براي ايجاد مقاومت به افت واروا در ساير نژادهاست.

خصوصیات مورد نظر در اصلاح نژاد زنبور عسل

 آرام باشند و نیش نزنند،

پر محصول باشند،

بچه به اندازه لازم بدهند،

گلهای شهددار را به سرعت پیدا کنند،

در مقابل امراض مقاوم باشند،

مصرف عسل زمستانی آنها کم باشد،

رشد سالانه‌شان را هر چه زودتر شروع کند و

 سریع به حداکثر رشدشان برسند.

از مهمترین نژادهای زنبور که خصوصیات مورد نظر را دارند عبارتنداز :

زنبور عسل اروپای مرکزی

زنبور سیاه

 زنبور ایتالیایی قفقازی و

زنبور نژاد ایرانی

منبع:زنبورعسل و زنبورداری نوشته مرتضی علی آقایی نراقی

قدمت تاريخي زنبورعسل

در خصوص قدمت تاريخي خانواده  Apidae كه گونه هاي مختلف زنبورعسل در آن قرار دارند اطلاعات كافي فسيلشناسي وجود ندارد.  برخي از محققين معتقدند كه اجداد اوليه زنبورعسل كه زنبورهاي گوشتخوار و انفرادي بود ه اند حدود 70 ميليون سال پيش مي زيسته اند از آن زمان به بعد تدريجاً گونه هاي زنبورعسل با تغيير در رژيم غذائي اجداد آن ها از گوشتخواري به شهد و  گرد ه خواري ظاهر شدند.

قديمي ترين فسيل شناخته شده از زنبورعسل قدمتي حدود 50 ميليون سال دارد كه خصوصيات ظاهري آن تا حدودي به زنبورعسل امروزي شباهت دارد، ولي فسيل كشف شده از زنبورعسل كه كاملاً شبيه زنبورا ن عسل امروزي است به حدود 30 ميليون سال پيش تخمين زده شده است.

نژاد ايراني يا اناتولي(apis.m.meda or apis.m.remipes)

اين نژاد در نواحي ايران،تركستان،روسيه و تركيه يافت ميشود و چون سالهاي متمادي خود را با شراي ايران سازگار كرده است در مقايسه با نژادهاي اصلاح شده خارجي از نظر سازگاري داراي بهترين امتياز هستند.

موطن اصلی زنبور عسل ایرانی با نام علمیApis mellifera medaکشور ایران است و این نامی است کهGoetzeپروفسور دانشگاه بن آلمان بر روی زنبورهای نژاد ایرانی گذاشته است و کلمهmedaرا از نام سلسله پادشاهان ماد که قبل از هخامنشیان در ایران حکومت می‌کردند، گرفته است.شکل ظاهری این نوع زنبور به این صورت است که سه حلقه اول شکم به رنگ سیاه بوده و بقیه حلقه‌ها به رنگ مایل به قهوه‌ای دیده می‌شوند.زنبور عسل ایرانی در مناطق سردسیر به خوبی شرایط آب و هوایی سرد را تحمل می‌کند، علاوه بر این رشد جمعیت این نژاد در اوایل بهار خوب است و تا خرداد ماه به بیشترین شمار خود می‌رسد.این نژاد، زنبوری صرفه جو بوده و زمستان را با حداقل ذخیره به پایان می‌رساند و جمعیت کلونی آن در زمستان به پایین‌ترین حد خود می‌رسد.تعداد نیش‌زنی این نژاد تا حدودی زیاد است که علت آن این است که هیچ نوع فعالیت علمی برای بهتر کردن نژاد این نوع زنبورها به عمل نیامده و زنبورهای موجود در روستاهای ایران عملا با زنبورهای وحشی فرق زیادی نداشته و تمام حالات آن‌ها را از خود نشان می‌دهند.

خصوصيات رفتاري نژادها و دورگهاي مهم گونه زنبورعسل غربي يا اروپايي

نژادهاي هيبريد يا تلاقي يافته

 زنبور هيبريد استارلاين(star-line)از تلقيح بين افراد انتخابي زنبور ايتاليايي حاصل شده است.رنگ ان زرد بوده و توليد عسل زياد،ارام بودن و فعاليت در اب و هواي معتدل از خصوصيات ويژه ان به شمار مي ايند.از زنبورهاي هيبريد ديگر ميتوان ميدنايت(midnite)را نام برد كه از تلاقي نژاد قفقازي با كارنيولان حاصل شده است.خصوصيات هيبريد ميدنايت عبارتند از:رنگ بدن سياه،توليد جمعيت بسيار زياد،ارام بودن و فعاليت خوب در اب و هواي سرد.