امروزه زنبور عسل شناخته ترين حشره از نظر علمي و اقتصادي است زيرا در حاليکه تنها حشره اي است که به وسيله انسان اهلي و براي تهيه عسل پرورش داده ميشود ؛ بررسي زندگي آن از جنبه هاي مختلف در تمام مراحل تاريخ به صورت يک منبع غني از نظر پديده هاي بيولوژيک بوده است۰ در طبيعت و مخصوصا جنگلها و کوهستانها ؛ زنبور عسل معمولا تنه تو خالي درختها و شکاف سنگها را براي زندگي خود انتخاب ميکند و در آن لانه هايي بنام کندو مرکب از شانهاي عمودي از موم ميسازد ۰ هر شان در دو سطح خود از حجره هاي متعدد و شش گوش بطور منظم تشکيل شده است که در داخل آنها عسل و گرده ذخيره مي شودو نيز در بعضي از حجره ها تخم گذاري مي گردد و لاروها و شفيره ها در داخل آنها پرورش داده ميشوند۰ کندوي زنبور عسل يک اجتماع تک ماده اي است و در هر کندو از هر ده هزار تا صد هزار زنبوري که در آن زندگي ميکنند فقط يک زنبور بارور بنام ملکه و درحدود هفتصد زنبور نر و بقيه ماده هاي عقيم بنام کارگر ميباشند. در کلني زنبور عسل روابط ملکه ؛ نر و کارگر از نظر پديده هاي تبادل غذايي ؛ تقسيم کار و غيره فو ق العاده جالب توجه است۰ کارگرها هرگز تخم نميگذارند و تمام کارهاي کندو را انجام مي دهند ۰ جمع آوري گرده و نوش از روي گلها ؛ تهيه عسل و موم ؛تهيه شان ؛ مواظبت از لاروها ؛ غذا دادن به ملکه و نرها و لاروها ؛ دفاع از کندو و تهويه و تميز کردن آن ؛ همه اين کارها به عهده کارگر است ۰ کارگرها در بهار فعاليت خود را با پرواز روي گلها و جمع آوري گرده و نوش و ذخيره آن در کندو شروع مي کنند و اين کار در تمام بهار و تابستان ادامه ميابد.
در کلني زنبور عسل ؛ کارگر يک فرد اجتماعي منظم و تربيت شده اي است که در مدت ۵ هفته از زندگي فعال خود به ترتيب وظايف معين و مشخصي را در اداره کندو بعهده مي گيرد مثلا کارگرهاي جوان در سه روز اول زندگي خود فقط به تميز کردن حجره هاي خالي شان مي پردازند ۰ فضولات ؛ پوست لاروي و باقيمانده مواد غذايي را خارج ميکنندو اين حجره هارا براي پذيرفتن تخم هاي جديد آماده ميسازند۰ از روز چهارم اين کارگرها شغل پرستاري را بعهده مي گيرند ولي در اين کار ابتدا فقط به دادن عسل و گرده به لاروهاي کامل اکتفا مي کنند زيرا غدد گلويي آنها فقط از روز ششم شروع به ترشح ژله رويال ( Gele Royale ) مي کنند و در اين موقع کارگرها آماده غذا دادن به لاروهاي جوان مي شوند ۰
روز دهم کارگرها براي اولين بار از کندو خارج ميشوند و به يک پرواز کوتاه جهت يابي مي پردازند و بعد دو باره و براي ده روز ديگر به داخل کندو برمي گردند و مجددا به کارهاي کندو مي پردازند ولي اين بار به علت از کار افتادن غدد گلويي پرستاري لاروها را کنار مي گذارندو کار انبار کردن عسل و گرده (پولن= pollen ) را در حجره هاي خالي به عهده مي گيرند ولي بعد از چند روز با رشد غدد شکمي ترشح کننده موم به ساختمان حجره هاي جديد و توسعه کندو مي پردازند و نيز در ضمن اين کار بعضي از افراد در جلوي سوراخ خروجي کندو وظيفه محافظت کندو را به عهده مي گيرند و اين آخرين مرحله از فعاليت آنها در داخل کندو است زيرا به زودي کار جمع آوري نوش و گرده را شروع ميکنند و به اين منظور به پروازهاي بزرگ از گلي به گل ديگر مي پردازند ۰ کار جمع آوري و آوردن غذا و آب بوسيله کارگرها و ذخيره کردن آن در کندو از سه تا چهار هفته طول مي کشد ۰ زنبورهاي کارگر در مرحله پرواز براي جستجوي غذا داراي قدرت تبادل نظر و خبر دهي در مورد کشف منبع غذا و مشخصات آن و هدايت ساير همکاران براي جمع آوري هر بيشتر شيره و گرده مي باشند و اين کار به وسيله رقصهاي مخصوص به نام رقص دوراني و رقص شکم جنباني انجام مي گيرد ۰ وظيفه زنبورهاي نر فقط جفت گيري با ملکه جوان است واينکار ضمن يک پرواز دسته جمعي بنام پرواز آميزشي يا پرواز عروسي صورت مي گيرد۰ بدين ترتيب که ابتدا ملکه يک پروازجهت يابي براي شناسايي موقعيت کندو در محل انجام مي دهد ودر پرواز بعدي با تعدادي نر از کندو خارج مي شودو در هوا اوج ميگيرد و طي آن با نري که از سايرين قوي تر است و ضمن پرواز به آن ميرسد جفت گيري ميکند( جفتگيري مکرر در ملکه زنبورها ممکن بوده ليکن خيلي نادر است )۰ پرواز عروسي در ساعات گرم و آفتابي روز معمولا بين ساعتهاي ۱۲ تا ۱۶ صورت ميگيرد و ملکه در تمام عمر خود فقط يکبار و آن هم در روزهاي بيست و پنجم تا سي ام زندگي در جريان پرواز عروسي جفتگيري ميکند و در حاليکه دستگاه تناسلي نر به انتهاي شکم آن قلاب شده است از نر خود جدا و به کندو باز مي گردد۰ نر بلافاصله بعد از جفتگيري مي ميرد و ملکه بيوه بتدريج و طي چند سال تخم ريزي ميکند و تکثير کندو را به عهده مي گيرد ۰ از اين جهت در اين حشره دستگاه تناسلي داراي عضو مخصوص براي ذخيره و نگهداري اسپرماتوزوئيد مي باشدو تلقيح تخمها بوسيله اسپرم ها به ميل ملکه صورت مي گيرد۰ ملکه در تمام بهار و تابستان و به طور مداوم شب و روز مشغول تخم ريزي است و روزانه حدود ۳۰۰ تا۳۰۰۰ تخم مي گذارد و اين بستگي به حرارت ؛ غذا ؛ وسعت کندو و سن ملکه دارد۰ هر ملکه حدود ۵ سال عمر ميکند و در ۳ تا ۴ سالگي ذخاير اسپرم و تعداد تخم آن کم مي شود۰ در اين حشره از تخم هاي تلقيح شده افراد ديپلوئيد ( ۳۲ کروموزومي ) که عموما ماده مي باشند بوجود مي آيند۰ اين افراد منشا ملکه و کارگر هستند و تنظيم پيدايش آنها در کندو بعهده کارگرها و مربوط به طرز غذا دادن آنها به لاروها است ۰ بدين ترتيب که در صورت تغذيه لاروها بطور مداوم و به مدت ۵ روز از ژله رويال دستگاه تناسلي آنها رشد کرده و در مرحله کمال تبديل به ملکه يا ماده هاي بارور مي شوند ولي در صورتيکه لاروها فقط سه روز با ژله رويال و بقيه مدت بوسيله عسل تغذيه شوند ماده هاي عقيم يا کارگر خواهند شد ۰
تخم هاي تلقيح نشده هاپلوئيد ( ۱۶ کروموزومي ) و عموما تبديل به نر مي شوند ۰ از اين جهت در جريان تخم ريزي تنظيم تعداد تخم هاي تلقيح نشده به عهده ملکه است ولي در ملکه هاي پير معمولا ذخيره اسپرماتوزوئيد کم يا بکلي تمام ميشود و در اين صورت بيشتر افراد و يا تمام آنها که در سالهاي آخر عمر ملکه بوجود مي آيند نر مي باشند که از نظر توليد عسل ارزشي ندارند و در اين صورت بايد مبادرت به تعويض ملکه نمود۰ بطور کلي در پرورش زنبور از نظرجلوگيري از چنين پيشامدي بايد هر دو سال يکبار ملکه کندو را عوض کرد و ملکه جواني در کندو قرار داد ۰ همچنين براي افزايش قدرت باروري ملکه بايد آنرا از سرما محفوظ داشت و کندوي وسيع يا ذخيره غذايي کافي در اختيارش گذاشت ۰
وجود ملکه هاي جوان در کندو براي ملکه مادر خوش آيند نيست و از اين جهت ملکه هميشه در جستجوي اين افراد و از بين بردن آنها مي باشد ولي در مواقع ضروري از نظر تکثير کندو ، کارگرها از اين تصادم جلوگيري مي کنند و ملکه هاي جوان را در حمايت خود قرار مي دهند و در اين صورت ملکه مادر جاي خود را به ملکه هاي جوان مي دهد و باتفاق تعدادي از کارگرها و نرها کندو را ترک مي کنند ۰ بنا براين ملکه در اجتماع زنبور عسل بر خلاف اکثر زنبورهاي وحشي ماده موسس نيست و کندو يک اجتماع دائمي است که در فواصل معين تکثير پيدا ميکند و دسته اي از افراد آن تحت غريزه خاصي و بدنبال ملکه از کندو خارج مي شوند و در حاليکه به آن مي چسبند و از هم متفرق نمي شوند ، در تهيه لانه ديگري بر مي آيند ۰ چنين دسته زنبور را بچه کندو يا بره کندو مي نامند ۰ طي زمستان زنبورها عموما در مرکز کندو جمع مي شوند و به استراحت مي پردازند و در اين مدت از عسلي که در طول بهار و تابستان ذخيره شده است تغذيه مي کنند ۰ در مناطق سردسير و زمستان کندوها را بايد از سرما و يخبندان محفوظ داشت ودر صورت کمي ذخيره داخل آن ، مقداري شيره قند براي تغذيه زنبورها قرار داد۰
تهیه کننده و ارسال توسط: خانم زهرا علیزاده
فروشگاه لوازم زنبورداری جهانی واقع در شهرستان مرند استان آذربایجان شرقی یکی از مجهزترین فروشگاههای لوازم زنبورداری در منطقه شمال غرب کشور می باشد که در زمینه تولید و عرضه لوازم و تجهیزات و محصولات زنبوداری به صورت عمده و خرده فروشی با زنبوداران عزیز همکاری داشته و توانسته است با پشتکار و بروز رسانی مداوم و تهیه ملزومات زنبوداری درجه یک رضایت زنبوداران عزیز را فراهم آورد.
این فروشگاه توانسته است انواع لوازم زنبوداری تولید داخل و خارجی را برای اولین بار در سطح منطقه و کل ایران عرضه نموده و نمایندگی فروش اکثر تولید کنندگان داخلی را کسب نماید.
این فروشگاه جهت سهولت در خرید و تهیه ملزومات زنبوداری و بروز رسانی اطلاعات زنبوداران اقدام به راه اندازی کاملترین سایت زنبورعسل و فروشگاه لوازم زنبوداری نمموده است.
آدرس اینترنتی سایت زنبورعسل ایران
فروشگاه لوازم زنبوداری
آدرس :آذربایجان شرقی مرند فروشگاه لوازم زنبوداری جهانی 09144929484
سایت زنبور عسل ایران (لوازم زنبورداری جهانی) از سال 1388 با هدف ترویج و اشتراک گذاری مطالب زنبورداری توسط مدیر سایت مهندس امین جهانی از شهرستان مرند پایه گذاری گردید تا زنبورداران بتوانند در کنار هم از تجربیات یکدیگر استفاده نمایند . امید است با استفاده از مطالب ارائه شده در سایت گامی در جهت مدرنتر شدن صنعت زنبورداری برداشته باشیم.