منشا مرکبات بنظر بسیاری از پژوهشگران جنوب شرقی آسیا شامل کشورهای مالزی ، اندونزی ، فیلیپین و همچنین از جنوب هیمالیا تا اندونزی بوده است . در بین این مناطق وسیع احتمالا شمال شرقی هند و نواحی شمال برمه موطن و مرکز اصلی مکبات محسوب می گردد . بعضی از انواع مرکبات قبل از مسیحیت به مناطق غربی آسیا نظیر عمان ، ایران ، فلسطین انتقال یافته است . یکی از انواع مرکبات بالنگ یا بادرنگ می باشد، که منشا آن از مناطق جنوبی چین تا هند بوده و بنا بر گزارش های مورخین ، اسکندر مقدونی این گونه را در 330 سال قبل از میلاد مسیح در ایران مشاهده کرد . عقیده بر این است که بعد ها گونه بالنگ به مناطق مدیترانه ای انتقال یافت . در اوایل دوران امپراطوری روم بین سال 27 قبل از میلاد و 248 بعد از میلاد بعضی گونه های مرکبات در ایتالیا شناخته شده بود ، ولی پایدار نماند و از بین رفت . تایزوبرو تانکا که مطالعات وسیعی در گیاهشناسی مرکبات داشته در بیان و معرفی منشاء مرکبات ، خطی را بطور فرضی از جنوب شرقی آسیا به سمت شمال شرقی آسیا پیشنهاد نمود . وی پراکندگی مرکبات ترش و شیرین را روی این خط در جنوب دانسته که سپس به سایر نقاط دنیا پخش شده است .
مرکبات بین عرضهای جغرافیایی 40 درجه شمالی و جنوبی از خط استوا با خاک مناسب ، رطوبت کافی و در صورت عدم یخبندان تولید می گردد . لکن بنظر می رسد مناطق عمده تولید مرکبات در سطوح تجارتی در نواحی نیمه گرمسیر بالاتر از 20 درجه شمالی یا جنوبی قرار دارد .
ایران یکی از کشورهای تولید کننده مرکبات است و در بین 50 کشور تولید کننده که در سطحی حدود 6/1 میلیون هکتار ، به تولید مرکبات می پردازند ، ایران قزیب 3 میلیون تن در مساحتی حدود 222 هزار هکتار انواع مرکبات را در مناطق مختلف شمال و جنوب کشور تولید می نماید . ولی متاسفانه نام ایران و تولیدات آن کمتر در جداول آماری فائو درج می باشد . تمام تولیدات ایران بصورت تازه و مقادیر ناچیزی بصورت آب میوه بمصرف داخلی می رسد . مازندران ، فارس ، جیرفت ، کهنوج و رمزگان به ترتیب 6/38% ، 9/20% ، 14% و 2/12% سطح از درختان بارور رتبه های اول تا چهارم را به خود اختصاص داده اند . جمعا 6/85% سطح بارور مرکبات کشور در این مناطق قرار دارد .
ارزش غذایی و موارد مصرف مرکبات
مرکبات حاوی املاح و سرشار از ویتامین های A,B,P,C بوده که جنبه دارویی و غذایی دارد . نزدیک به یکصد صنعت از مرکبات در تولید فراورده خود استفاده می کنند . تامین غذای دام از مخلوط تفاله مرکبات و ملاس چغندر ، استفاده از آب میوه آن در صنایع غذایی و بهره گیری از اسانس واترهای چرب آن در صنایع آرایشی حائز اهمیت بسیار است . از تفاله مرکبات به میزان قابل توجهی پکتین استخراج می گردد و از اسید سیتریک مرکبات در صنایع غذایی ، فلزی ، نساجی ، داروسازی و بالاخره برای تهیه صمغ های مصنوعی استفاده می شود
مرکبات گیاهانی بوته ای ، درختچه ای با شاخ و برگ متراکم و یا درختی با گلهای سفید مایل به ارغوانی می باشد گلها با داشتن 4-8 گلبرگ کلفت سفید ، قرمز یا ارغوانی و 4-5 کاسبرگ و 16-32 پرچم و بوی عطر و شهد فراوان ، توجه حشرات بویژه زنبور عسل را بخوود جلب می نماید . مرکبات از خانواده Rutaceae و تحت خانواده Aurantioideae بوده و طبقه بندی گیاهان این خانواده بر اساس سیستم های متفاوتی از حدود یک صد سال قبل تاکنون انجام شده است .
گلهای مرکبات بر حسب گونه ممکن است به سه نوع کامل ، نر و ماده وجود داشته است . تعداد گلهای نر به شرایط محیطی و رقم بستگی دارد . کم برگی ، دمای پایین در زمان تشکیل گل ، کمبود مواد غذایی ( در پرتقال شاموتی کمبود روی ) و بالاخره گلهای آخر فصل سبب بروز افزایش گلهای نر می گردد . پرچمها در مقایسه با مادگی کمتر در طول نمو از بین می روند . تخمدان دارای 6-14 برچه بیضوی و متصل به خامه خیلی باریک و گاهی متورم و پهن بوده که منتهی به کلاله کروی می شود . سطح کلاله پوشیده از موهای ضخیم است و با فرا رسیدن زمان لقاح مواد چسبنده ای ترشح می نماید که به اتصال دانه گرده در سطح کلاله کمک کرده و جوانه زدن آنرا موجب می شود . بساک پرچمهای در مرحله بلوغ برنگ زرد روشن است و چنانچه بساک گرده ناقص و غیر فعال داشته باشد کرم یا سفید رنگ خواهد بود . تشکیل گل در مناطق نیمه گرمسیری ( مناطق مرکبات خیز ایران) به لحاظ سرمای زمستان یک نوبت در سال ولی در مناطق گرمسیری در تمام طول سال و یا به عبارت دیگر چندین نوبت می باشد . در مناطق نیمه گرمسیری گل انگیزی در اواخر دی ماه صورت می گیرد . لکن عواملی مثل بیماری ، بارندگی ، آبیاری سنگین بعد از خشکی ، سبب به گل نشستن بی موقع درخت می گردد . نوع گرده افشانی مرکبات بر حسب گونه متفاوت بوده و خود گشتن ، خود گشتن – دگر گشن ، یا پارتنوکارپ می باشند . لیموترش عموما خود گشن ، لیمو شیرین خود گشن و پارتنوکارپ ، پرتقال بر حسب رقم دگرگشن و پارتنوکارپ بوده و نارنگی ها نیز اکثرا دگر گشن گزارش شده اند .
علل پارتنوکارپی
عامل ژنتیکی موجب بی بذری در میوه تعدادی ارقام مرکبات بوده است . پرتقال هاملین و سالوستیانا از گروه ارقام بی بذر می باشد .
عامل بافتی در پرتقال ولشنگتن ناول موجب می شود تا قبل از آنکه لوله گرده بتواند خود از خامه باریک عبور داده و به تخمدان برساند ، جنین از بین برود .
عدم وجود ارقام گرده دهنده قوی در منطقه عامل موثری در پارتنوکارپی محسوب می شود. درختان رقم پیچ که دورگی از گروه نارنگی ها است بعلت عدم حضور گرده دهنده قوی می تواند تماما میوه بی بذر تولید نماید .
شرایط محیطی می تواند تغییرات مختلفی را در گیاه از جهات فیزیولوژیکی بوجود آورده و تاثیراتی در گرده افشانی ، وضعیت باروری و ناباروری پرچم ها ، فعالیت زنبورها در باغ داشته باشد .
عوامل موثر در دگرگشنی
وجود ارقام گرده دهنده قوی در افزایش درصد دگرگشنی موثر می باشد . در تایوان رقم ماتوونتن بدون بذر است ولی در بعضی کشورها بویژه ژاپن میوه حاوی بذر می باشد . در بسیاری از ارقام دورگ مرکب مانند لی ، پیج ، نوا ، ورابینسون که خود تلقیح نیستند همواره میوه هایی را که درون تاج تشکیل می دهند عاری از بذر و کوچک می باشد ، در حالیکه میوه های بیرونی تاج درخت بذری می باشند . قابل ذکر است برخی از این دو رگ های مرکب ، تلقیح کننده های قوی برای دیگر دورگ ها محسوب می شوند . مثلا دورگ لی برای پیج یا تمپل ودنسی برای اورلاندو گرده افشانهای قوی می باشند . ارقام پوملو قابلیت باروری بین خود ندارند ، لذا باید در بین درختان آنها ارقام دیگری کشت گردد . تشکیل میوه در برخی ارقام مرکبات از جنبه ژنتیکی دگر گشنی است . مثلا تعدای از ارقام نارنگی فقط دگرگشن می باشند و در غیاب گرده دهنده میوه پارتنوکارپ بوجود نمی آید . از طرف دیگر عواملی مانند زنبور و دمای زمان گرده افشانی حائز اهمیت است . فقدان زنبور و یا پایین بودن دما که موجب کاهش فعالیت زنبورها می گردد مانع دگرگشنی می شود و در بعضی مواقع می تواند منجر به سال اوری شود . گلها عموما بین ساعات 9 صبح تا 4 بعدازظهر و بویژه در ظهر آماده گرده افشانی می باشند . گلها پس ااز بازشدن هرگز بسته نشده و گلبرگها چند روز پس از لقاح چروکیده شده و ریزش می کنند . پرچمها چند ساعت پس از باز شدن کامل شکوفه ها گرده های خود را آزاد می نمایند . بر اساس بررسیهای انجام شده یک زنبور عسل برای بازدید و لقاح 100 شکوفه کافی است .
برای لقاح مصنوعی ، گلهای اولیه که نسبتا بزرگتر از گلهای مراحل بعدی همان درخت می باشد ، انتخاب می شوند . پرچم ها ، کاسبرگها و گلبرگها قبل از باز شدن طبیعی حذف می شوند و تا زمان رسیدن کلاله ، گل مورد نظر در لقاح داخل کیسه های پارچه ای یا کاغذی قرار داده می شود . پرچم های نارس اگر 12-24 ساعت در دمای اطاق قرار گیرند شکوفا می شوند . نگهداری گرده های در انبار خشک و در ظرف سربسته و در دمای 4 درجه سانتیگراد یا کمتر بمدت 5 هفته قابل نگهداری می باشد . در صورت ضرورت به نگهداری طولانی تر ، کنترل رطوبت و انتخاب دماهای پایین مناسب خواهد بود . پس از لقاح مصنوعی گلها باید از بازدید حشرات بویژه زنبورعسل ، بوسیله سرپوشهای پارچه ای نازک یا پاکتهای کاغذی محفوظ بماند .
اغلب درختان جوان در طی سالهای 1-3 از زمان کاشت آنها تولید گل می کنند . در بیشتر مواقع میوه های سالهای اول و دوم بمنظور امکان نمو بیشتر درخت ، باید حذف گردد . بنابراین با توجه به توضیحی که داده شد میزان رشد درخت گسترش شاخ و برگها و بلوغ آنها به قبل از سال سوم مربوط می شود .
روشهای اصلاح مرکبات بدو طریق جنسی و غیر جنسی (کلونال) در دنیا متداول است :
روش جنسی : یکی از روشهای اصلاح درختان مرکبات دورگ گیری و تهیه بذر F1 می باشد .چهار امکان تلاقی در مرکبات تاکنون نتایج قابل توجهی داده است .
الف- تلاقی بین واریته ای : این تلاقی به تلاقی بین واریته های یک گونه مثل نارنگی انشو و نارنگی محلی اتلاق می شود .
ب- تلاقی بین گونه ای : تلاقی بین دو گونه از یک جنس را تلاقی بین گونه ای می گویند . برای مثال تلاقی بین پرتقال و نارنگی که دو گونه مختلف بوده و هر دو از یک جنس می باشند تشکیل بین گونه ای می دهند .
ج- تلاقی بین جنسی : چنانچه امکان تلاقی بین دو جنس از یک خانواده فراهم گردد مثل تلاقی جنس Citrus و Poncirus ، آنرا اصطلاحا تلاقی بین جنسی گویند .
د- تلاقی مرکب : تلاقی مرکب از تلاقی یک دورگ بین جنس یا بین واریته ای با یک دورگ بین گونه ای و یا بین واریته ای دیگر بوجود می آید .
در بین دورگها گروه Citrange و Citrumelo از لحاظ تجارتی اهمیت زیادی داشته و از پایه های اولیه مرکبات محسوب شده اند . بیشتر تلاقی ها توسط سوئینگل بدنبال خسارت یخبندان سال 1894-1895 در فلوریدا صورت گرفت . در حالیکه گروههای Citrange و Citrumelo درجاتی از مقاومت به سرما را نشان می دهند . ولی میوه های آنها خوراکی نمی باشند. در ارتباط با قدرت دورگ ها و اینبریدینگ در مرکبات لازم به یادآوری است که F1 تلاقی های بین ارقام خویشاوند عموما دارای قدرت ضعیف تری نسبت به والدین هستند . مثلا از تلاقی پرتقال های Valenica x Ruby نتایج بسیار ضعیفی حاصل می شود در حالیکه پوملو و پونسیروس موجب تهیه دورگ های قوی و موثر می باشند . در تلاقی های مرکبات بهنژادگر علاوه بر قدرت دورگه ها به نکات دیگری از قبیل ناسازگاری گامتوفیتی ، پلی پلوئیدی و ... توجه دارد . اهمیت تریپلوئیدها از جهت تولید میوه بی بذر ، محصول بالا ، قدرت نسبتا زیاد آنها مورد نظر می باشد . برعکس تتراپلوئیدها ارزش اقتصادی کمی دارند هرچند که برای بهنژادگر حائز اهمیت زیاد می باشد .
روش غیر جنسی کلونال : کلیه روشهای غیر جنسی که در بهنژادی مورد استفاده قرار می گیرد بعنوان روش کلونال شناخته می شود . این روشها شامل تهیه نهالهای نوسلار ، کشت بافت ، جهش و پیوند می باشد .
الف- نهالهای نوسلار : خاصیت آپومیکسی(نامیزیدن) در مرکبات موجب تشکیل جنین های رویشی در بذر می گردد . جنین های غیر جنسی از سلولهای سوماتیک ( بدنی) نوسلوس حاصل می شود . بدور اکثر مرکبات علاوه بر داشتن جنین های حاصل از زیگوت ، تعدادی جنین رویشی نیز دارند .
چند جنینی در بذر همیشه منشا نوسلار ندارد . ارقامی که تک جنینی هستند گاهگاهی دو جنین و یا بیشتر در هر بذر تولید می کنند . این جنین ها زیگوت های دوقلو و سه قلو هستند . این قبیل جنین ها وقتی که تولید نهال می کنند خصوصیات پایه های حاصل از یاخته تخم را نشان می دهند . نهالهای نوسلار از رشد جنین های رویشی حاصل می شود . از خصوصیات مطلوب و حائز اهمیت آنا ، بالا بودن قدرت عمومی قابل توجه ، مقاومت به سرما ، عاری از ویروس و شبیه بودن به پایه مادری می باشد . در مقابل بحران بیماری های ویروسی رایج در دنیا، یکی از روش های سهل الوصول استفاده از نهال های نوسلار بوده بویژه آنکه صفات پایه ی مادری را عینا حفظ می نماید . قابل اشاره است که برخی از صفات نهال های بدری مثل خارداری و دیر به گل رفتن در نهال های نوسلار دیده می شود. این صفات نامطلوب را می توان ظرف 5-6 سال از طریق هرس یا پیوند مرتفع نمود .
شناسایی نهال های نوسلار بروشهای مختلف از قبیل اسپکتروسکپی ( نورنگاری) ، گاز کروماتوگرافی، استفتده از مواد رادیو اکتیو یا کشت جنین نهال های نوسلا را امکان پذیر می باشد. روش مزرعه ای در برخی از کشورها و از جمله ایران رایج است. روش کار بدین ترتیب می باشد که ، بدور چنر جنینی را در خزانه کشت کرده پس از جوانه زدن چنانچه بیش از دو نهال تولید کنند نهال های هم قد و مشابه به عنو.ان نهال های نوسلار شناخته می شود و نهال دیگر قطعا حاصل از زیگوت خواهد بود.
ب- کشت بافت: از اواخر دهه 1950 توجه به پروژهشهای آزمایشگاهی و کشت بافت آغاز شد. این پژوهش ها در دهه 1970 شتاب بیشتری گرفت . ریز ازدیادی و تهیه گیاهان عاری از ویروس از مریستم و تخمک ، اعم از تلقیح شده و یا تلقیح نشده متداول گردید.
جداسازی تخمک از تخمک از میوه های نارس و کاشت آنها روی محیط کشت پایه MT ئ بهره گیری از ترکیباتی مثل عصاره جو،گلوتامین، و یا BA برای جوانه زنی تخمک و تولید کالوس امبریوژنیک مفید واقع گردید. همچنین در بعضی ارقام مرکبات امکان ریز ازدیادی با کاشت قطعات ساقه به طول 5/0 سانتی متر ، قطعات برگ و نیز ریشه در روی محیط کشت MS با بهره گیری از هرمون های رشد فراهم شده است.
در بین سلول های کالوس ، کشت معلق سلولی و نیز کشت پروتوپلاست تنوع ژنیتیکی حاصل از جهش به وجود می آید . یکی از راههای بهنژادی و اصلاح مرکبات از را شناسایی این تنوع ها و گیاهزایی لاین های جدید می باشد. مهمترین اهداف بهنژادی مرکبات دسترسی به گیاهان مقاوم به تنش های محیطی و یا امراض بوده است . چون این صفات با چندین ژن کنتری می شوند لذا روش های انتقال ژن نتوانسته قابل اجرا و استفاده قرار گیرد. زیرا صفاتی می توانند از طریق سیستم های مختلف انتقال ژن و یا به کمک اگرو باکتریم انتقال یابند که با یک و بعضا دو ژن قابل کنترل باشند. استفاده از پیوند مریتسم یکی از روش هایی است که برای رسیدن به گیاهان عاری از ویروس در برخی از کشورها بویژه اسپانیا بوسیله ی ناوارو و همکاران از سال 1975 رایج بوده است. در این روش بذر گیاهی که به عنوان پایه مورد نظر است در لوله آزمایش کشت شده و پس از دو هفته اپی کوتیل سربرداری می شود . پیوندک در اندازه ی 2/0 میلی متر از رقم انتخابی در شکافی که در محل سربرداری اپی کوتیل ایجاد شده استقرار می یابد . در محیط کشت مناسب ، پس از 2-3 هفته پیوند گرفته و نهال حاصله به جهت آنکه ترکیبی از نهال بدری و مریتسم است به احتمال زیاد عاری از ویروس می باشد. بعلاوه انتخاب پیوندک از شاخه بالغ موجب کوتاه شدن دوره جوانی گیاه جدید خواهد بود.
ج) انتخاب جهش های طبیعی: مرکبات از جمله گیاهانی هستند که در آنها به طور طبیعی جهش های وسیعی تاکنون روی داده و با انتخاب آنها اکثر ارقام تجاری امروز معرفی گردیده اند. ارقام مختلف پرتقال ناول در اثر جهش های شاخه ای و با خصوصیات جدید حاصل شده اند . وقوع متعدد جهش های طبیعی ، وجود عقیمی طبیعی ، جنین های نوسلار سبب گردیده که تاثیر عوامل مختلف موتاژن کمتر مورد نظر قرار بگیرد.
د) پیوند: در هدف های اصلاحی باغ های مرکبات توجه به پایه ی پیوندک حائز اهمیت ویژه ای خواهد بود . در انتخاب ارقام براییوندک توجه به عواملی چون قوی بودن ، ارتفاع درخت، مقاومت به سرما، اندازه ی میوه ، سهولت جدا کردن پوست از گوشت میوه ، کیفیت میوه ، پارتنو کارپی، مقاومت به امراض مورد نظر قرار می گیرد . پایه کناسب نیر بر حسب نوع خاک ، آب و هوای منطقه بیماری ها و آفات رایج و کمیت و کیفیت میوه انتخاب میشود.
صفات کمی و کیفی در اصلاح مرکبات
در برنامه های اصلاح مرکبات مشخصات کمی یا کیفی می باشد. اکثر این صفات کمی بوده و با بیش از یک ژن کنترل می گردد. اهم صفات کمی و کیفی مورد نظر به این شرح می باشد :
صفات کیفی
1- پاکوتاهی: صفت پاکوتاهی احتمالا با دو ژن کنترل می شود . در بالنگ و بادرنگ این صفت به حالت غالب وجود دارد . تلاقی بین پوملو و بالنگ موجب پا کوتاهی می گردد.
2- سه برگی شدن: از مشخصه های عمده پونسیروس سه برگی بودن آنهاست . این صفت نسبت به یک برگی بودن غالب است . نتایج حاصل از بررسی ها نشان می دهد که دو ژن در این امر دخالت دارند.
3- رنگ قرمز: رنگ قرمز آنتوسیانین توسط یک ژن کنترل می شود .
4- چند جنینی: احتمالا یک یا دو ژن غالب در ایجاد چند جنینی تاثیر دارد. در تلاقی بین پونسیروس با مشخصه ی چند جنینی بالا و ارقامی از مرکبات با ویژگی تک جنینی، نسبت دورگهای تک جنین حاصل افزایش یافت . بنظر می رسد در پدیده انتقال چند جنینی احتملا ژن های بیشتری نقش داشته باشند.
5- اسیدیته: میزان اسیدیته در میوه های مرکبات جنبه ارثی دارد و به عنوان یک صفت نیمه کمی تلقی می گردد.
صفات کمی
1- پوسیدگی ریشه: پایه های نارنج و پونسیروس کاملا مقاوم به بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه می باشند. در برنامه های بهنژادی برای تهیه پایه مقاوم به پوسیدگی ریشه ، پونیسیروس یا نارنج بعنوان یک والد مورد استفاده قرار می گیرد.
2- نماتود: از آفات بزرگ ریشه نماتود می باشد . بیشتر ارقامی که جنس citrus در دورگ گیری آنها استفاده شده به نماتود حساس هستند . دورگ پونسیروس و پرتقال به این نماتود مقاوم هستند.
3- بیماریهای ویروسی : بیماریهای ویروسی شامل تریستزا ، پسروز ، اگزوکورتیس ، ایمپی تراتورا، رینگ پاترن ، وین اینیشن ، کاچکسیا و استاببورن توسط ژنهای متعدد کنترل می شوند. در دورگ گیری ها برای انتقال این مقاومت لازم است والد مادری مقاوم به بیماری باشد . مثلا پونسیروس مقاوم به تریستزا است و در همه دورگ گیریها بمنظور تهیه یک رقم قوی و مقاوم ، باید بعنوان یکی از والدین بویژه والد مادری مورد استفاده قرار گیرد .
4- مقاومت به سرما و تنش های محیطی : صفت مقاومت به سرما همیشه مورد نظر متخصصین اصلاح مرکبات بوده است . پونسیروس تنها جنس خزان کننده و مقاوم به یخبندان و سرما تا 20- درجه سانتی گراد می باشد . جنس پونسیروس و یا دورگ های آن در تهیه ارقام مقاوم به سرما بعنوان والد مادری منظور می گردد . همچنین نارنگی های ساتسوما و شانگ شا از سال 1950 توسط مرکز USDA بعنوان مقاوم به سرما معرفی شده و در دورگ گیریها مورد استفاده قرار گرفته اند . سایر تنشهای محیطی نظیر شوری ، خشکی ، کم آبی نیز از جمله خصوصیاتی است که با چندید ژن کنترل می شوند و همواره هدف بهنژادگر می باشد .
5- مقاومت به کلر : بعضی ارقام مقاوم به کلر نظیر رنگ پورلایم ، نارنگی کلئوپاترا ، و نارنگی شکواشا هنگامیکه با پونسیروس و نارنج تلاقی داده شدند مقاومت به کلر خاک در دورگهای آنها افزایش نشان داده است . دورگهای حاصل از این تلاقی ها کلر موجود در آب آبیاری را در مقیاس بالا تحمل می نمایند . شدت تحمل در دورگهای مختلف متفاوت بوده و بهترین نتیجه از هیبریدهایی که هر دو والدشان مقاوم باشند مثل رنگ پورلایم x کلئوپاترا حاصل شده است .
گردآورنده : مهندس پورقاسم
منبع : پروش مرکبات
تالیف : قزوینی
فروشگاه لوازم زنبورداری جهانی واقع در شهرستان مرند استان آذربایجان شرقی یکی از مجهزترین فروشگاههای لوازم زنبورداری در منطقه شمال غرب کشور می باشد که در زمینه تولید و عرضه لوازم و تجهیزات و محصولات زنبوداری به صورت عمده و خرده فروشی با زنبوداران عزیز همکاری داشته و توانسته است با پشتکار و بروز رسانی مداوم و تهیه ملزومات زنبوداری درجه یک رضایت زنبوداران عزیز را فراهم آورد.
این فروشگاه توانسته است انواع لوازم زنبوداری تولید داخل و خارجی را برای اولین بار در سطح منطقه و کل ایران عرضه نموده و نمایندگی فروش اکثر تولید کنندگان داخلی را کسب نماید.
این فروشگاه جهت سهولت در خرید و تهیه ملزومات زنبوداری و بروز رسانی اطلاعات زنبوداران اقدام به راه اندازی کاملترین سایت زنبورعسل و فروشگاه لوازم زنبوداری نمموده است.
آدرس اینترنتی سایت زنبورعسل ایران
فروشگاه لوازم زنبوداری
آدرس :آذربایجان شرقی مرند فروشگاه لوازم زنبوداری جهانی 09144929484
سایت زنبور عسل ایران (لوازم زنبورداری جهانی) از سال 1388 با هدف ترویج و اشتراک گذاری مطالب زنبورداری توسط مدیر سایت مهندس امین جهانی از شهرستان مرند پایه گذاری گردید تا زنبورداران بتوانند در کنار هم از تجربیات یکدیگر استفاده نمایند . امید است با استفاده از مطالب ارائه شده در سایت گامی در جهت مدرنتر شدن صنعت زنبورداری برداشته باشیم.