[JUSTIFY]فهرست
1- تولید شکر از چغندر قند
2- تولید شکر از نیشکر
3- تولید قند حبه
4- تولید قند کله
1- تولید شکر از چغندر قند
خطوط تولید درکارخانه های قند کم و بیش با هم تفاوتهایی دارند اما سعی بر ان است که متداول ترین روشها و خطوط تولید در کارخانه های ایران مبنای توضیحات باشد
کاشت داشت و برداشت چغندر : چغندر قندهای رسیده و سالم - اماده برداشت هستند و معمولا بعد از حمل به کارخانه سر و دم انها قطع شده و بهتر است که تا حد امکان عاری از مواد خارجی باشد
تحویل دادن چغندر قند به کارخانه : چغندر ها معمولا با کامیون به کارخانه حمل شده و پس از توزین کامیون همراه با محموله ان در قسمت توزین به قسمت عیار سنجی رفته و با دستگاه مخصوص از چغندر ها نمونه برداری میشود تا در صد قند ( عیار ) نمونه های اندازه گیری شود . پرداخت قیمت چغندر بر اساس وزن خالص چغندر و در صد قند ان و همچنین باتوجه به در صد افت وزنی مربوط به خاک و گل وسایر نا خالصیهای همراه چغندر - انجام میشود
تخلیه چغندر و نگهداری ان در سیلو : پس از تخلیه محتویات کامیون توسط دستگاه تخلیه در سیلو - چغندر ها باید تا زمان مصرف در سیلو نگهداری شوند . باید از نگهداری طولانی مدت چغندر قند در سیلو اجتناب کرد- زیرا چغندر در سیلو با پدیده افت وزنی و ضایعات قندی در اثر تنفس و فساد میکروبی مواجه است
انتقال چغندر به محل فرایند : غالبا برای انتقال چغندر از سیلو از جریان اب استفاده میشود برای انتقال چغندر از سیلوها به محل فرآیند و همچنین برای شستشوی چغندر اب زیادی مصرف میشود. به عبارت دیگر حدود 4تا 8 برابر چغندر مصرفی کارخانه،آب برای انتقال چغندر لازم میباشد وبرای شستشوی چغندر میزان آب مورد لزوم حدود 1تا2برابر چغندر مصرفی است.برای تامین این آب زیاد، کارخانه مجبور است که آب مصرف شده در انتقال و شستشوی چغندر را پس از ته نشین سازی ناخالصیها و گل موجود در آن، بازیابی کرده و مجددا" مورد استفاده قرار دهد، لذا آب مصرفی در قسمت مذکور در طول بهرهبرداری کارخانه تقریبا" در مداری بسته در حال گردش و استفاده میباشد. همان طور که بیان شد، پس ار استفاده، آبهای مذکور آلوده را به ذرات گل و مواد آلی میشوند، بنابراین آنها را به حوضچه ها یا دکانتورهای مخصوص انتقال داده و مدتی نگه می دارند تا مواد معلق موجود در آن تا حد ممکن رسوب کرده جداسازی شوند. در برخی موارد ممکن است برای افزایش سرعت ته نشینی ذرات معلق، مقداری آهک به آبهای موجود در حوضچه ها اضافه شود.پس از هر بار استفاده از آبهای مذکور مقداری از آن در اثر عواملی مانند تبخیر و همراه شدن با گل ته نشین شده در حوضچه ها، کاسته میشود که باید به همان میزان آب جدید کمکی وارد سیستم کرد. در ضمن انتقال اعمالی مانند سنگ گیری و علف گیری نیز انجام میشود منبع تامین آب مصرفی کارخانه : آب رودخانه و چاه عمدهترین منابع می باشند - چغندر قند منبع مهم دیگر در تامین آب مصرفی کارخانه است . چنانچه فرض شود که چغندر به طور متوسط حدود 23 درصد ماده خشک دارد تقریبا به ازاء هر تن چغندر قند مصرفی - حدود 770 کیلو گرم آب به همراه چغندر به خط تولید کارخانه وارد میشود اما قسمت عمده آن در شربت باقی می ماند .بخش زیادی از آب مصرفی در قسمتهای مختلف کارخانه از طریق وارد کردن آب مصرفی مهیا میگردد. چنین روشی هم موجب کاهش آب مصرفی شده و هم مقدار آبی را که در نهایت به صورت فاضلاب از کارخانه به محیط زیست وارد می شد - کاهش میدهد .
کوره بخار : کوره یا دیگ بخار تامین کننده انرژی بخار برای مصرف در قسمتهای مختلف کارخانه تولید شکر است ، لذا مختصرا مطالبی در مورد آن بیان میشود . در ریگ بخار با استفاده از حرارت ، آب تبدیل به بخار تحت فشار میشود . این دستگاه شامل کوره ای است که در آن مشعلهایی برای تامین حرارت لازم تعبیه شده است ، این مشعلها در میان لوله های تبخیر کننده آب قرار دارند ، سایر قسمتهای مجموعهای که کوره بخار را تشکیل میدهند میتواند شامل لوله های داغ کننده بخار ، پیش گرمکن آب ، پیش گرمکن هوا ، تجهیزات کنترل کننده ، وسایل اندازه گیری و کنترل کیفیت آب تغذیه کننده کوره ،سختیگیر و سایر دستگاههای تامین کننده آب مصرفی کوره . یک کوره بخار ایده ال برای کارخانه تولید شکر باید خصوصیات زیر را داشته باشد .
در طراحی آن نکات ایمنی رعایت شده باشد .
توان و تجهیزات کافی برای جداسازی مناسب بخار از آب و تولید بخار تمیز داشته باشد .
راندمان حرارتی آن بالا است
نگهداری و تمیز کردن آن با هزینه کم و به راحتی ممکن باشد .
امکان تغییرات ناگهانی بار را داشته باشد .
از نظر هزینههای مختلف اقتصادی باشد.
آبهای کندانس و آب جدید (آب خام ) میباشد . در مواردی که نیاز به استفاده از آب جدید است ، باید آب را از دستگاه سختی گیر عبور داد به هر حال در مورد آب مصرفی کوره اعمالی مانند گاز گیری ( degassing ) و تنظیم ph ئ استفاده از مواد ضد کف و سایر اعمال شیمیایی لازم که قبلا بیان شد انجام می گیرد . سپس آب مصرفی وارد لوله های تبخیر کننده آب شده ، توسط حرارت مشعلها تبخیر میگردد. بخار اشباع ( sturted steam ) بوجود آمده وارد لوله های مارپیچی دیگری میشود که داغ کننده بخار هستند ( superheater tubes ) و دمای بخار اشباع را بالا برده و بخار را به حالت فوق اشباع ( superheated) در می آورد . این کار باعث میشود بخار انرژی بیشتری پیدا کرده و اصطلاحا به بخار خشک (dry steam) تبدیل شود چنین بخاری از انرژی لازم برای به کار انداختن توربین بخار برخوردار بوده و در عین حال صدمه کمتری به تجهیزات توربین وارد می آوردد بخار مذکور میتواند تا حدود 40 اتمسفر فشار و تا نزدیک 400 سانتیگراد دما داشته باشد و اصطلاحا به نام بخار مستقیم یا بخار زنده (live steam) خوانده می شوذد . از این بخار برای راه اندازی توربین بخار (steam turbin) که تامین کننده انرزی برق در کارخانه است ، استفاده میشود . مقدار برق مصرفی در کارخانه بستگی به طراحی کارخانه بخصوص وجود سیستم قند کیری از ملاس ، نحوه در یافت و تمییز کردن چغندر ، نحوه تولید آهک ، نحوه خشک کردن توفاله و عوامل دیگر دارد ، ولی به طور متوسط و تقریبی حدود 1/2 کیلو وات انرژی الکتریکی به ازاء هر تن چغندر مصرفی در فرآیند نیاز میباشد
5. شستشو ی چغندر : شستشوی چغندر با استفاده از اب و دستگاههای شستشو به شکل نیم استوانه انجام میشود که در انها با حرکت بازوهای گردان و ساییدن چغندر ها بهم عمل شستشو صورت می گیرد
6. تهیه خلال چغندر : برای تسهیل استخراج قند از چغندر لازم است که انرا بصورت رشته های باریکی به نام خلال در اورد این کار در دستگاهی معروف به اسیاب خلال صورت می گیرد اندازه و شکل و ضخامت خلالها بر راندمان عصاره گیری از انها تاثیر زیادی دارد از خلالهای تولیدی نمونه برداری شده و در صد قند انها طی ازمایشی که اصطلاحا دیژسیون خوانده میشود اندازه گیری میگردد خلالها قبل از ورود به مرحله بعد با ترازوهای مخصوصی توزین میشود لذا با داشتن وزن و در صد قند انها میتوان مقدار قند وارد شده به فرایند را تعیین کرد
7. استخراج قند از خلال: به این مرحله شربت گیری - عصاره گیری و یادیفوزیون نیز گفته میشوند عمل استخراج قند از خلال در دستگاه دیفزیون یا دیفیوزر و با استفاده از خاصیت انتشار و فشار اسمزی که مربوط به اختلاف غلظت در داخل و خارج از سلولهای خلال است صورت می گیرد برای خروج بهتر مواد قندی از خلال از حرارت و بهم زدن نیز کمک گرفته میشود معمولا در دیفیوزر اب گرم و خلال در دو جهت مخالف هم حرکت کرده و مواد قندی به تدریج از خلال استخراج میشود و در نهایت از یک طرف دستگاه شربت خام و از طرف دیگر تفاله خارج میشود تفاله در حقیقت خلالی است که قند موجود در ان تا حد امکان گرفته شده است البته معمولا مقدار کمی قند در ان باقی می ماند که جزو ضایعات قندی کارخانه محسوب میشود اصول استخراج قند در دیفوزیون خروج قند از سلولهای خلال بر اساس تئوری انتشار یا دیفوزیون صورت می گیرد. شاید به نظر آید که بهترین روش برای استخراج قند از چغندر آن باشد که به جای تهیه خلال چغندر را کاملا خرد کرده وبه قطعات ریزی تبدیل کنیم به طوری که دیواره سلولها پاره شوند و محتویات آنها را با فشردن خارج نماییم. این روش دو نقص بزرگ دارد:
مواد غیر قندی زیادی به شربت وارد میشوند.
ذرات ریز چغندر به مقدار زیاد به شربت وارد میشود که جداسازی آنها آسان نیست.
پس چنین روشی مناسب نمیباشد و بهتر است که با استفاده از روش دیفوزیون و بهره گیری از اختلاف غلظت،محتویات قندی را از سلولهای خلال بیرون آوریم.اما برای استفاده از روش دیفوزیون در استخراج قند از خلال موانعی وجود دارند که باید برطرف شوند.
اول آنکه سلولهای خلال زنده اند و غشای سلولی آنها فقط اجازه عبور آب را میدهد و از خروج مواد محلول تا حد زیادی جلوگیری میکند . پس باید بصورتی حیات سلولهای خلال از بین برود و این کاربا استفاده از حرارت انجام می گیرد.
اگر استخراج قند از خلال را با آبی که دمای معمولی دارد انجام دهیم تنها حدود 30 تا 40 درصد قند موجود در آن قابل استخراج است و بقیه در سلولهای خلال باقی می ماند .زیرا سلولهای زنده در برابر خروج مواد قندی مقاومت میکنند. درصورتیکه برای استخراج قند از آب گرم استفاده شود و خلالها به دمای حدود 72-75 درجه سانتیگراد برسند، عمل دیفوزیون قند بخوبی انجام می گیرید، زیرا دراثر حرارت غشای سلولها مقاومت خود را در اثر خروج مواد قندی از دست داده و بعنوان مانعی دربرابر عبور ساکارز عمل نمیکند. در اثر حرارت سلولهای چغندر می میرند و غشای آنها حالت فعال خود را از دست میدهد.
به طور کلی برای اینکه عمل دیفوزیون و استخراج قند بخوبی انجام شود سه عامل یعنی اختلاف غلظت داخل و خارج سلولهای خلال و حرارت و همزدن باید وجود داشته باشد. البته حرارت مورد استفاده برای عمل استخراج قند از خلال نباید بیش از حد باشد چون موجب افزایش ورود ناخالصی از خلال به شربت خام شده و از طرف دیگر تفاله خروجی از دستگاه دیفیوزر به خوبی فشرده نمیشوند . در عمل اسمز خلال بوسیله شربت با غلظت کمتر احاطه میشود به منظور تبادل مواد بین شربت درون سلولی و شربتی که سلول را احاطه کرده است باید پرده نیمه تراوا باز گردد بدین منظور سلول بوسیله افزایش دما کشته میشود و پرده نیمه تراوا باز میگردد از عواملی که بر روی عمل اسمز موثر می باشند ،میتوان دما و تفاوت غلظت بین شربت درون سلولی و شربتی که سلول را احاطه کرده است نام برد هر چه این تفاوت و نیز هر چه دما بیشتر باشد سرعت عمل اسمز نیز بیشتر میشود باید توجه داشت که در ابتدای عمل اسمز شتاب خروج ماده قندی بیشتر از شتاب خروج مواد غیر قندی و هر چه به انتهای عمل اسمز نزدیک تر می شویم این عمل عکس میشود به طوری که در انتهای عمل اسمز شتاب خروج مواد غیر قندی بیشتر از مواد قندی است به عبارت دیگر درجه خلوص شربت در ابتدای عمل اسمز بیشتر بوده و در انتهای عمل اسمز کمتر است.
8. خشک کردن تفاله : تفاله تر خروجی از دیفیوز تحت فشار قرار گرفته و مقدار زیادی از اب ان که محتوی مواد قندی است جدا شده و مجددا به دیفیوزر بازگشت داده میشود تفاله حاصل بنام تفاله تر پرس شده (تفاله) خوانده میشود که میتواند مستقیما به فروش رفته و به مصرف خوراک دام برسد و با اینکه به قسمت تفاله خشک کنی منتقل شده و در انجا به تفاله خشک تبدیل شود که بعنوان خوراک دام مصرف دارد برای افزایش ارزش تغذیه ای تفاله برای دام اغلب به ان ملاس نیز زده میشود
9. تصفیه شربت خام: شربت خام خروجی از دیفیوزر رنگ خاکستری متمایل به سبز داشته و ناخالصی زیادی دارد لذا باید انرا تصفیه کرد در متداولترین روش تصفیه شربت خام از شیر اهک و گاز کربنیک برای جدا سازی ناخالصیها استفاده میشود در این روش مراحل ذیل وجود دارد
تهیه شیر اهک و گاز کربنیک
زدن شیر اهک به شربت یا دفکاسیون
زدن گاز کربنیک به شربت
صاف کردن
سولفیتاسیون و رنگبری شرب
10. تغلیظ شربت یا اواپراسیون: شربت رقیق غلظت کمی دارد و در صد مواد جامد ان برای مثال حدود ۱۳-۱۲ در صد است لذا باید انرا غلیظ کرد اینکار در دستگاههای تغلیظ کننده و اواپراتور با استفاده از بخار انجام میشود به منظور کاهش هیدرولیز قند و تغییر رنگ شربت تحت تاثیر حرارت بالا و همچنین برای صرفه جویی در مصرف انرژی عمل تغلیظ شربت در سیستمهای تغلیظ چند مرحله ای و تحت خلا در دمای پایین تری انجام میشود در نهایت بریکس شربت غلیظ برای مثال تا حدود ۶۰٪ می رسد در مرحله کریستالیزاسیون شربت به صورت کریستال درآمده و راندمان کریستال را بالا می برد. کریستالیزاسیون به دو روش صورت می گیرد:
روش حرارت دادن – تبخیر کردن و رساندن محلول به حالت اشباع و فوق اشباع
با استفاده از سرد کردن از هر دو روش در صنعت قند استفاده میشود.
11. خشک کردن: پس از آنه که شکر استحصالی سانتریفوژ از سانترفیوژ معمولا دارای 5/0تا 5/2 درصد رطوبت است بنابراین برایافزایش عمر نگهداری و قابلیت سیلو کردن رطوبت را تا 02/0تا 04/0در صد خشک میشود ودر مسیر بعدی که شکر صلی میکند تا بسته بندی شود و وجود نوار لرزانی که سبب مشود تا دانه های شکر از یکدیگر جدا شود در انتها بعداز خشک شدن کامل شکر وارد قسمت بسته بندی که از کیسه گیر اتومتیک شکر سفید در کیسه های به وزن 50 کیلو گرم پر شده و بعدد از دوخت به انبار باگیری توسط نوار نقاله حمل میشوند
2- تولید شکر از نیشکر
مراحل تولید شکر از نیشکرگرچه تا حدی مشابه مراحل تولید شکر از چغندر است بطور کلی این صنعت را میتوان در دو بخش مورد مطالعه قرار داد:
تولید شکر خام
تصفیه شکر خام و تهیه شکر سفید از آن
برداشت و انبار کردن نیشکر : گیاه نیشکر[1]در مناطق گرمسیری کشت میشود، مقدار قند نیشکر اغلب در حد 15-10درصد و در مواردی تا 17 درصد میباشد .برداشت نیشکر با روش دستی یا با دستگاههای مخصوص امکان پذیر است .در برخی موارد قبل از برداشت، برگهای نیشکر را می سوزانند .پس از برداشت، نیشکر به کارخانه حمل میشود بر خلاف چغندر قند، نیشکر قابل انبار کردن و ذخیره سازی در کارخانه نیست و مواد قندی آن سریعا"در اثر نگهداری دچار تجزیه می گردند و وزن نیشکر در اثر از دست دادن رطوبت کم میشود . هرچه نیشکر به صورت تازه تر به مصرف کارخانه برسد، بهتر خواهد بود، لذا معمولا"کارخانه ها محلی برای نگهداری نیشکر به منظور مصرف در روزهای بعد نداشته و نیشکر تحویلی، در همان روز به مصرف می رسد . نیشکر وارد شده به کارخانه پس از توزین، روی دستگاه تفاله مخصوص تخلیه میگردد و به سمت محل فرآیند انتقال مییابد .
شستشوی نیشکر : شستشوی نیشکر ساده بوده و در مقایسه با شستشوی چغندر به آب کمتری نیاز دارد . ضمن حرکت نیشکر توسط تفاله با پاشیدن آب بر روی آن شستشو انجام می گیرد . آب گل آلود حاصل از شستشو، از طریق روزنه های نقاله خارج شده و به فاضلاب میرود، در این آب مقداری مواد قندی وجود دارد که به عنوان ضایعات شستشوی نیشکر به حساب می آید. با استفاده از آهنربای مخصوص قطعات کوچک آهنی همراه با نیشکر نیز جدا سازی میشوند.
عصاره گیری از نیشکر : برای عصاره گیری نیشکر را باید آماده کرد، در عملیات آماده سازی نیشکر دستگاههای متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد . از جمله دستگاه برش نیشکر[2] دستگاه خرد کن[3] و دستگاه شریدر[4]. شربت خام نیشکر که از عصاره گیری بدست می آید، رنگ سبز مایل به خاکستری یا سبز تیره داشته و ph آن غالبا" حدود 4/5-2/5 میباشد. با توجه به متغیر بودن ترکیبات نیشکر، ترکیبات تشکیل دهنده شربت خام نیز متغیر است،
استفاده از فرایند انتشار برای عصاره گیری از نیشکر[5](این روش به عنوان روشی نسبتا" جدید برای استخراج قند از نیشکر به جای استفاده از آسیابها مطرح شده است. روش مذکور نسبت به کاربرد آسیابها، به هزینه و سرمایهگذاری کمتری نیاز دارد.
توزین شربت خام : نیشکر برای کنترل دقیق میزان قند وارد شده به فرآیند و محاسبه ضایعات و کنترل فرایندهای بعدی، این نیاز وجود دارد که شربت خام حاصل از مرحله شربت گیری، قبل از انتقال به مرحله تصفیه، توزین شود. عمل توزین معمولا"به حالت غیر مداوم انجام نمیشود، بلکه با استفاده از ترازوهای خودکار مانند ترازوی ماکسول (Maxwell-Boulgene Weigher)و یا ترازوی هو –ریچاردسون (Howe-Richardson scale)انجام میشود.
4. آهک زنی به شربت خام نیشکر (Liminig of cane juice) : با توجه به ناخالصیهای موجود در شربت خام نیشکر،یکی از راههای جدا سازی این مواد از روش آهک زنی است. در اثر آهک زنی که به صورت افزودن شیر آهک انجام میشود، ضمن خنثی شدن حالت اسیدی شربت،بسیاری از ناخالصیها، آماده رسوب کردن میشوند. در برخی از کارخانه ها به جای مقداری از آهک و یا کل آن از منیزیم یا ترکیبات منیزیم و در برخی موارد از ساکارات برای تصفیه شربت خام استفاده میشود. روشهای آهک زنی نیز متفاوت است و آهک زنی به صورت سرد،گرم،آهک زنی مرحله به مرحله و دو بار گرم کردن fractional Liming and double heating)انجام می گیرد، اما به نظر می رسد روش آهک زنی سرد (cold liming)در این مورد مناسبتر باشد. مقدار شیر آهک مصرفی برای آهک زنی به شربت خام نیشکر،بسیار کمتر از آهک مصرفی برای شربت خام چغندر قند است. علت آن است که میزان قند انورت در شربت خام نیشکر بالا است و اگر در شربت پس از آهک زنی،آهک اضافی باقی بماند با قندهای انورت واکنش داده و ایجاد نمکهای محلول میکند که در افزایش رنگ و ویسکوزیته شربت مؤثر هستند و از طرف دیگر چنانچه دمای چنین شربتی بالا رود وجود حالت قلیایی زیاد، موجب تشدید انورسیون در شربت نیز میشود. به همین دلیل مقدار شیر آهک که با بومه حدود 15تهیه میشود،در حدی به شربت خام زده میشود که ph شربت را از حدود 5/4-5/2به حدود 8/5-8 برساند وphبالاترنرود. در روش آهک زنی سرد، پس از افزودن شیر آهک به شربت حدود 15تا20 دقیقه زمان داده میشود سپس شربت را با عبور دادن از مبدلهای حرارتی به دمای حدود 107-104 درجه سانتیگراد می رسانند و به قسمت ته نشین سازی ناخالصیها منتقل میکنند.گرم کردن شربت،ویسکوزیته آنرا کاهش داده و موجب تسریع ته نشینی ناخالصیهامیشود.
5. ته نشین سازی ناخالصیها و زلال سازی شربت نیشکر Clarification of cane juice): برای ته نشینی مناسب مواد غیر قندی و حفظ حداکثر ساکاروز در شربت و کاهش قند وارد شده به گلهای ته نشین شده، وجود انیدرید فسفریک (P2O5) در شربت اهمیت زیادی دارد. چنانچه این ماده در شربت نیشکر کمتر از 300 (ppm) باشد، ته نشینی ناخالصیها بخوبی صورت نمی گیرد. سعی میشود که تصفیه و جدا سازی ناخالصیهای در این مرحله در حدی انجام میشود که بتوان از شربت حاصل، طی مرحله کریستالیزاسیون،شکر خام بدست آورد.
6.تغلیظ شربت: شربت در تبخیر کننده های چند مرحله ای (مثلا"اواپراتورهای 3یا4یا5 مرحله ای ) متصل به خلا تغلیظ میشود، بهتر است که قبل از ورود شربت در بدنه اول، آنرا تا دمای جوش پیش گرم کرد. معمولا"بریکس شربت در تبخیر کننده های مذکور به حدود 65-55 درصد رسانده شود.از نکات مهم در مرحله تبخیر ،افت pH شربت است که معمولا" درصد0/3 میباشد، اما نباید که از ۰.۵ بیشتر شود.
7. طباخی برای تولید شکر خام: شربت غلیظ حاصل شده در مرحله به دیگهای پخت تحت خلا منتقل می شد. به طور بسیار خلاصه عملیات طباخی به صورت چند مرحله ای برای مثال سه مرحله ای انجام میشود. در هر مرحله پس از طی مراحل کیریستالیزاسیون، مخلوطی از کریستال و پسآب به نام ماسکویت خواهیم داشت. با سانتریفوژ کردن ماسکویت در دستگاه سانتریفوژ مربوط به همان پخت، شکر مربوط به آن پخت و پسآب جداسازی میشوند. برای مثال در سیستم سه پختی، شکر درجه (A) ،شکر درجه (B) و شکر درجه (C) و پسآب (A)،پسآب (B) و پسآب (C) یا پسآب پخت آخر را خواهیم داشت که به پسآب پخت آخر ملاس نهایی (final molasses) می گویند. معمولا"شکر حاصل از پخت یک (A)یعنی شکر درجه (A) به نام شکر خام (raw sugar) نیشکر خوانده میشود. شکر خام، شکری است که هنوز بطور کامل تصفیه نشده و مقداری مواد رنگی و ناخالصی با آن است و درجه خلوص آن اغلب حدود 98-96 میباشد. شکر خام را میتوان طی عملیات خاصی تصفیه کرد واز آن شکر سفید بدست آورد.
8. تصفیه شکر خام: تصفیه خانه های (refineries) شکر خام دو دسته هستند، برخی از آنها متصل به قسمت تولید شکر خام می باشند، اما برخی دیگر به عنوان تصفیه خانه ای مستقل بوده و شکر خام مربوط به سایر کارخانه ها یا شکر خام وارداتی از سایر کشور ها را تصفیه میکنند. هدف از تصفیه شکر خام آن است که که مواد ناخالصی و مواد رنگی باقی مانده در آنرا تا حد ممکن جداسازی کرده بطوری که با طباخی و کریستالیزاسیون مجدد بتوان شکر سفید با درجه خلوص نزدیک به ۱۰۰ را بدست آورد. روشهای مختلفی برای تصفیه شکر خام معمول است و مراحل مختلفی برای تهیه شربت تصفیه شده ای از شکر خام که بتوان از آن شکر سفید تولید کرد، طی میشود. مراحل مذکور به عنوان نمونه و به طور خلاصه میتوانند شامل : آفیناسیون شکر خام، حل کردن شکر خام آفینه شده، تصفیه شیمیایی شربت شکر خام و صاف کردن باشد.
9. آفیناسیون شکر خام (Affination of raw sugar): در برخی از کارخانه ها به منظور جدا سازی قشری از مواد رنگی و ناخالصی مه معمولا" سطح کریستالهای شکر خام را پوشانده است، عمل آفیناسیون بر روی آن انجام میشود و شکر خام با درجه خلوص بالاتر بدست می آید. در این روش شکر خام با شربتی دارای غلظت بالا مانند پسآب سبز (green syrup) مخلوط میشود و ماگای خاصی بدست می آید. پس از اعمال فر آیند آفیناسیون، شکر خام بدست آمده را شکر آفینه (affined sugar) یا شکر شسته شده (washed sugar) می خوانند. در برخی موارد به جای پسآب سبز از پسآب حاصل از سانتریفوژ ماسکویت شکر سفید نیز میتوان برای آفیناسیون استفاده کرد. در صورتی که درجه خلوص شربت سبز کم شود، از آن در آفیناسیون شکر خام استفاده نمیشود، بلکه به مصارف دیگر می رسد.
10.حل کردن شکر خام[6] : قبل از اعمال هر گونه فر آیند برای تصفیه شیمیایی شکر خام یا شکر آفینه شده، باید آنرا حل کرد. برای این منظور شکر خام را وارد دستگاه حل کننده مجهز به همزن کرده و به آن آب کندانس گرم و آب گرم محتوی مواد قندی[7] اضافه میکنند، تا حل شود. بریکس شکر خام حل شده یا شربت شکر خام[8] اغلب نزدیک 60 درصد در نظر گرفته میشود و پس از حل شدن آنرا صاف میکنند.
11. تصفیه شربت شکر خام: در این مورد نیز روشهای متنوعی وجود دارد و هر کارخانه بر حسب طراحی خطوط تولید و نوع دستگاه به یکی از روشها کار تصفیه را انجام میدهد که در اینجا برای نمونه به دو روش اشاره میشود:تصفیه با استفاده از ترکیبات فسفات دار و شیر آهک و تصفیه شکر خام با شیر آهک و گاز کربنیک
12. طباخی برای تولید شکر سفید: شربت تصفیه شده غلیظ که از مراحل قبل بدست آمده به آپارات (دیگ) پخت وارد شده و مراحل طباخی یا کریستالیزاسیون در مورد آن طی شود. در نهایت ماسکویت شکر سفید حاصل شده که به سانتریفوژهای غیر مداوم منتقل میگردد. نتیجه مرحله سانتریفوژ کردن، شکر سفید و پسآب میباشد. شکر سفید کمی رطوبت دارد، لذا در خشک کن شکر، خشک شده و سپس آماده بسته بندی، انبار کردن و توزیع برای مصرف خواهد بود. به طور تقریبی برای تولید هر 100 تن شکر سفید تصفیه شده، حدود 129 تن شکر خام باید وارد فرآیند شود. در صورتی که شکر خام آفینه شده در نظر گرفته شود برای تولید هر 100 تن شکر سفید تصفیه شده، به حدود 111 تن شکر خام آفینه شده نیاز است
3- تولید قند حبه
برای تولید قند از شکر درجه 1 استفاده نموده. ابتدا شکر را با آب در حل کن مخلوط کرده و شربتی به نام کلروس I با Brx=60 تولید نموده. شربت باید رنگش شفاف تر و سفید تر باشد( چون قند از شکر سفیدتر است) و برای گرفتن رنگ از محلول از رنگبری استفاده نموده. رنگبری به دو روش استفاده میشود:
زغال اکتیو+خاک فیل
استفاده از رنگبر زرین.
بعداز آن که محلول را از این دو مواد عبور دادیم در مرحله بعد باید زغال ها را از شربت جدا نماییم و شربت را از صافیهای صفحه ای شکلی تحت فشار عبور داده و در اثر دو بار صاف کردن کلرس شفافی را بدست آورده. با این کلرس شفاف حال باید آپارات پخت قند را انجام دهیم. آپارات قند مانند آپارات پخت شکر است. با این تفاوت که مدت زمان پخت کمتر است. چون Brx=60 و خلوص آن بیشتر است و بعداز پخت، محلول وارد رفریژرانت شده و در ادامه فرآیند کریستالیزایون صورت گرفته و آن را به داخل سانتریفوژ هدایت کرده و در سانتریفوژ پساب را جدا نموده و پساب به عنوان خوراک وارد آپارات I شده که در این مرحله شکر سفید تولید شده و شکر فوق که به صورت مرطوب است پرس نموده و صورت قالب های 1 cm درآورده. کریستال هاب قند حبه یکنواخت نیست بلکه در اثر فشار کریستال های شکر در کنار هم قرار گرفته. درجه حرارت خشک کن 75-70 درجه است.
4- تولید قند کله
دراین قسمت برای تهیه قند قند کله، پخت را وارد ملاکسور نموده، ملاکسور مخزنی است که دارای همزن میباشد و زیرآن شیر خروج شربت است که دمای پخت را پایین آورده و به نوعی عمل رفریژرانت را انجام میدهد. که از طریق ملاکسور قالب های قندسازی پرشده که عمل پرکردن قالب ها به صورت قرار دادن قالب ها درون واگن صورت می گیرد که بدین قند، قند سبز گویند، چون هیچ گونه سانتریفوژی بعداز عمل پخت بر روی آن انجام نشده و پخت مستقیما وارد قالب شده و رنگ آن به صورت سبز است.
این واگن های حاوی قالب های قند وارد گرم خانه میشوند که در حدود 3-4 ساعت در این مکان باقی می مانند. در گرم خانه ادامه کریستالیزاسیون صورت می گیرد. حرارت گرم خانه حدود 35-30 درجه است و نیاز به سیستم حرارتی نداریم چون خود پخت گرم است و حرارت گرمخانه را تامین مینماید در گرم خانه توسط کارگران روی قالب ها اعمالی را انجام میدهند. از جمله پخت را کارد می زنند و این هم زدن دارای 2 حسن است:
به خاطر این که هوای داخل قالب را خارج نموده در غیر این صورت در قالب حفره ایجاد مینماید.
مخلوط کردن کریستال ها.
بعداز کارد زدن حدود 30 دقیقه تا 1 ساعت با قاشق پخت را هم می زنند. بعداز این مرحله بوسیله یک گوشت کوب به قالب ها ضربه می زنند تا تجمع کریستال ها در نوک کله باشد و به همین دلیل نوک کله سخت است و بعداز گرم خانه وارد سردخانه شده و دما در آن 17-20 درجه و در حدود 3-4 ساعت درآن باقی می ماند و ادامه کریستالیزاسیون صورت می گیرد. عمل سردسازی توسط کولر و سردکننده ها صورت می پذیرد و در سردخانه عمل چنگال زنی صورت می گیرد که ته قند پخت شده را خراش میدهند تا پساب ها در ته قند قرار گیرند و همچنین هوا از آن عبور نماید و بعد پخت را به سانتریفوژ برده تا پساب را ازآن خارج نمایند. و این پساب از سوراخ ته قند خارج میشود و در حدود 20 دقیقه این عمل انجام می گیرد در این مرحله نمیتوانیم از آب یرای شستن کریستال ها استفاده نماییم چون آنها را از هم جدا مینماید و برای شستن از شربت لیکور که از قند تهیه میشود استفاده می نماییم. درصد خلوص قند 260 است و بعداز سانتریفوژ قند کاملا سفید شده و پساب خارجی زرد رنگ است و بعد به خشک کن برده شده و بعد بسته بندی انجام می گیرد.
[1]sugar cane
[2]cane cnife
[3]crusher
[4]shredder
[5]Diffusion process
[6]Melting
[7]sweet water[/JUSTIFY]
منبع:
http://www.bsmt.ir/2404/%D9%81%D8%B1%D8 ... %86%D8%AF/