استفاده از پروبيوتيك ها درتغذيه طيور
دكتر مهرداد مدير صانعي
ميكروفلورطبيعي دستگاه گوارش شامل بيش از 400 گونه ازانواع ميكروارگانيسم هاي مختلف مي باشد كه جمعيتي بالغ بر1014 جرم زنده را تشكيل ميدهند. حضور اين جمعيت كثير از ميكروارگانيسم ها به دلايل زير براي ميزبان ضروري است :
1. كمك به فرآيندهضم مواد غذايي
2. كمك به سنتز و جذب ويتامين ها و مواد معدني
3. تجزيه سلولز و ساير پلي ساكاريدها
4. تحريك سيستم ايمني
جمعيت ميكـروفلـورطبيـعي روده تحت تاثيـرعوامل مختلفي نظيـر بروز بيماريهاي معدي –روده اي ، تغييـرات جيره غذايي، استفاده ازآنتي بيوتيك ها جهت درمان بيماريها،كمبود تغذيه اي، مسافرت (حمل و نقل)، تراكم بالاي گله، سن، واكسيناسيون و استرس دستخوش تغييراتي ميگردد.
از آنجايي كه امروزه در صنعت پرورش طيور، به منظور دستيابي به سطوح بالاي بازده اقتصادي، پرندگان در سيستم هاي پرورشي متراكم وگله هاي باجمعيتهاي زياد نگهداري و پرورش مي يابند به همين جهت تحت تاثيرعوامل گوناگون درمعرض تنش قرارمي گيرند. همانگونه كه اشاره گرديد اين عوامل منجر به بروزاختلال در تعادل ميكروفلور روده و درنتيجه تضعيف مكانيسم هاي دفاعي بدن مي گردند و بدين ترتيب اجرام بيماريزا فرصت فعاليت پيدا ميكنند. درچنين شرايطي اغلب به منظور مهـاريا حـذف اجـرام زيـان آورموجـود در روده وهمچنيـن جهت بهبـود بازده غذايـي وافـزايـش تـوليـد،ازافـزودنيـهاي غذايـي ضد ميكروبي مانند آنتي بيوتيك ها استفاده مي شود.
بررسيـهاي بعمل آمده نشان مي دهند مصرف مستمر وطولاني مدت مقاديـر تحت درماني اين تركيبات درخوراك دام و طيور ممكن است منجر به حضوربقاياي آنها درفرآورده هاي دامي گرديده و پس ازمدتي موجب بوجود آمدن ميكروارگانيسم هاي مقاوم به داروها در انسان گردد. بر اساس گزارشهاي موجود، افزايش روزافزون ناهنجاريهاي مادرزادي، وقوع بيماريـهاي مـزمن، عـدم تاثير آنتي بيـوتيك ها و برخي از عوارض ديـگر كه امـروزه از آنـها به عنوان مشكلات بهـداشتي جوامع بـشري ياد مي شود، به مصرف بي رويه همين تركيبات نسبت داده مي شود.
با توجه به موارد فوق، درحال حاضر استفاده از آنتي بيوتيك ها به عنوان يك افزودني غذايي متداول درخوراك حيوانات در برخي از كشورها بطوركامل ممنوع شده و در ساير كشورها نيز به تدريج رو به كاهش نهاده است.
پروبيوتيك ها Probiotics :
واژه « پروبيوتيك» ازكلمه يوناني Probiosis به مفهوم « براي زندگي » مشتق شده است. اين واژه اولين باردرسال 1965 توسط Lilly وtillwell براي توصيف « عوامل محرك رشد كه بوسيله ميكروارگانيسم ها توليد مي شوند» ارائه گرديد.
مكانيسم هاي اثر پروبيوتيك ها :
اگرچه مكانيـسم عمل ضـد باكتريايـي پروبيوتيك ها هنـوزبطـوركامل ودقيق مشخص نگرديده، ولي ممكن است مكانيسم هاي پيشنهادي زير در اين زمينه نقش داشته باشند :
الف) حفظ جمعيت ميكروبي مفيد در دستگاه گوارش
1- مكانيسم هاي پيشنهادي دراين زمينه عبارتند از:
2- رقابت براي متصل شدن به جايگاههاي اتصال موجود در سلول هاي بافت پوششي روده.
3- رقابت براي دريافت مواد مغذي يا سوبستراها ( كربنؤازت، عناصر معدني ).
4- چسبيدن به ميكروارگانيسم هاي بيماريزا و كمك به حذف آنها از بدن ميزبان.
5- توليد تركيبات ضد باكتري.
ب) افزايش ميزان دريافت غذا و بهبود هضم آن
1- فلور ميكروبي روده در موارد زير نقش عمده اي دارد:
2- متابوليسم مواد مغذي از قبيل كربوهيدرات ها، پروتئين ها و چربيها.
3- افزايش ماندگاري مواد مغذي ( چربي، ازت، كلسيم، فسفر، مس، منگنز) در مرغان تخمگذار
4- سنتز ويتامين ها
5- تحريك اشتها
پ) تغيير در متابوليسم باكتريايي
1- فعاليت آنزيم هاي گوارشي.
2- فعاليت آنزيم هاي باكتريايي.
3- كاهش توليد آمونياك و فعاليت آنزيم اوره آز.
ت) تحريك سيستم ايمني
تجويز كشت هاي باكتريايي به عنوان پروبيوتيك، ممكن است به روشهاي زير موجب تحريك سيستم ايمني گردد:
1- تحريك توليد پادتنها ( موضعي و عمومي )
2- افزايش فعاليت سلول هاي بيگانه خوار ( ماكروفاژها )
3- افزايش سطوح پروتئين تام سرم و بالا رفتن نسبت گلبولين ها به آلومين ها.
4- افزايش تعداد گلبول هاي سفيد.
5- ترغيب و افزايش فعاليت لمفوسيت هاي T و افزايش توليد پادتنهاي IgM ( ضد سالمونلا )
ث) خنثي كردن انتروتوكسين ها
بعضي از سمومي كه بوسيله باكتري ها توليد مي شوند، تحت تاثير مواد توليد شده توسط پروبيوتيك ها خنثي مي گردند
دكتر مهرداد مدير صانعي
ميكروفلورطبيعي دستگاه گوارش شامل بيش از 400 گونه ازانواع ميكروارگانيسم هاي مختلف مي باشد كه جمعيتي بالغ بر1014 جرم زنده را تشكيل ميدهند. حضور اين جمعيت كثير از ميكروارگانيسم ها به دلايل زير براي ميزبان ضروري است :
1. كمك به فرآيندهضم مواد غذايي
2. كمك به سنتز و جذب ويتامين ها و مواد معدني
3. تجزيه سلولز و ساير پلي ساكاريدها
4. تحريك سيستم ايمني
جمعيت ميكـروفلـورطبيـعي روده تحت تاثيـرعوامل مختلفي نظيـر بروز بيماريهاي معدي –روده اي ، تغييـرات جيره غذايي، استفاده ازآنتي بيوتيك ها جهت درمان بيماريها،كمبود تغذيه اي، مسافرت (حمل و نقل)، تراكم بالاي گله، سن، واكسيناسيون و استرس دستخوش تغييراتي ميگردد.
از آنجايي كه امروزه در صنعت پرورش طيور، به منظور دستيابي به سطوح بالاي بازده اقتصادي، پرندگان در سيستم هاي پرورشي متراكم وگله هاي باجمعيتهاي زياد نگهداري و پرورش مي يابند به همين جهت تحت تاثيرعوامل گوناگون درمعرض تنش قرارمي گيرند. همانگونه كه اشاره گرديد اين عوامل منجر به بروزاختلال در تعادل ميكروفلور روده و درنتيجه تضعيف مكانيسم هاي دفاعي بدن مي گردند و بدين ترتيب اجرام بيماريزا فرصت فعاليت پيدا ميكنند. درچنين شرايطي اغلب به منظور مهـاريا حـذف اجـرام زيـان آورموجـود در روده وهمچنيـن جهت بهبـود بازده غذايـي وافـزايـش تـوليـد،ازافـزودنيـهاي غذايـي ضد ميكروبي مانند آنتي بيوتيك ها استفاده مي شود.
بررسيـهاي بعمل آمده نشان مي دهند مصرف مستمر وطولاني مدت مقاديـر تحت درماني اين تركيبات درخوراك دام و طيور ممكن است منجر به حضوربقاياي آنها درفرآورده هاي دامي گرديده و پس ازمدتي موجب بوجود آمدن ميكروارگانيسم هاي مقاوم به داروها در انسان گردد. بر اساس گزارشهاي موجود، افزايش روزافزون ناهنجاريهاي مادرزادي، وقوع بيماريـهاي مـزمن، عـدم تاثير آنتي بيـوتيك ها و برخي از عوارض ديـگر كه امـروزه از آنـها به عنوان مشكلات بهـداشتي جوامع بـشري ياد مي شود، به مصرف بي رويه همين تركيبات نسبت داده مي شود.
با توجه به موارد فوق، درحال حاضر استفاده از آنتي بيوتيك ها به عنوان يك افزودني غذايي متداول درخوراك حيوانات در برخي از كشورها بطوركامل ممنوع شده و در ساير كشورها نيز به تدريج رو به كاهش نهاده است.
پروبيوتيك ها Probiotics :
واژه « پروبيوتيك» ازكلمه يوناني Probiosis به مفهوم « براي زندگي » مشتق شده است. اين واژه اولين باردرسال 1965 توسط Lilly وtillwell براي توصيف « عوامل محرك رشد كه بوسيله ميكروارگانيسم ها توليد مي شوند» ارائه گرديد.
مكانيسم هاي اثر پروبيوتيك ها :
اگرچه مكانيـسم عمل ضـد باكتريايـي پروبيوتيك ها هنـوزبطـوركامل ودقيق مشخص نگرديده، ولي ممكن است مكانيسم هاي پيشنهادي زير در اين زمينه نقش داشته باشند :
الف) حفظ جمعيت ميكروبي مفيد در دستگاه گوارش
1- مكانيسم هاي پيشنهادي دراين زمينه عبارتند از:
2- رقابت براي متصل شدن به جايگاههاي اتصال موجود در سلول هاي بافت پوششي روده.
3- رقابت براي دريافت مواد مغذي يا سوبستراها ( كربنؤازت، عناصر معدني ).
4- چسبيدن به ميكروارگانيسم هاي بيماريزا و كمك به حذف آنها از بدن ميزبان.
5- توليد تركيبات ضد باكتري.
ب) افزايش ميزان دريافت غذا و بهبود هضم آن
1- فلور ميكروبي روده در موارد زير نقش عمده اي دارد:
2- متابوليسم مواد مغذي از قبيل كربوهيدرات ها، پروتئين ها و چربيها.
3- افزايش ماندگاري مواد مغذي ( چربي، ازت، كلسيم، فسفر، مس، منگنز) در مرغان تخمگذار
4- سنتز ويتامين ها
5- تحريك اشتها
پ) تغيير در متابوليسم باكتريايي
1- فعاليت آنزيم هاي گوارشي.
2- فعاليت آنزيم هاي باكتريايي.
3- كاهش توليد آمونياك و فعاليت آنزيم اوره آز.
ت) تحريك سيستم ايمني
تجويز كشت هاي باكتريايي به عنوان پروبيوتيك، ممكن است به روشهاي زير موجب تحريك سيستم ايمني گردد:
1- تحريك توليد پادتنها ( موضعي و عمومي )
2- افزايش فعاليت سلول هاي بيگانه خوار ( ماكروفاژها )
3- افزايش سطوح پروتئين تام سرم و بالا رفتن نسبت گلبولين ها به آلومين ها.
4- افزايش تعداد گلبول هاي سفيد.
5- ترغيب و افزايش فعاليت لمفوسيت هاي T و افزايش توليد پادتنهاي IgM ( ضد سالمونلا )
ث) خنثي كردن انتروتوكسين ها
بعضي از سمومي كه بوسيله باكتري ها توليد مي شوند، تحت تاثير مواد توليد شده توسط پروبيوتيك ها خنثي مي گردند