نحل منفرد : اینکه ما یک قاب را بچرخانیم در چرخه ی زندگی زنبورها ، به خصوص لاروها یا شفیره ها اختلال ایجاد نمی کند ؟ آیا مطالعه ی دقیقی در این خصوص صورت گرفته است؟
حسین حکمت : در مورد مطالعات دقیق، هنوز اطلاعی ندارم اما در آینده حتماً حرف های بیشتری در این زمینه و چند موضوع دیگر از عملکردهای این کندو خواهم داشت، در این مورد چند مسئله وجود دارد که می شود به آنها اشاره کرد :
اول اینکه به طور کلی به علت زاویه ی خاص سلول ها، ملکه و زنبورها از این مسئله استقبال نمی کنند اما به این معنی نیست که کار را متوقف یا کم کنند.
دوم اینکه در تجربه ی شخصی ام که در مورد تمامی کندوها انجام شد، با این کار خللی در رشد و تکامل نوزادان و غیره مشاهده نشد اگرچه احساس شخصی ام این بود که کمی باعث اکراه ملکه به طور موقت شده است.
سوم اینکه این تکنیک حدود صد سال است که توسط کاربران این نوع کندو در اسلوونی به کار گرفته می شود و اهداف و مزایایی دارد که خود شرح کاملی می طلبد.
نحل منفرد : به هر حال زنبور از ایجاد آن زاویه ی رو به پایین حجره ها اهدافی دارد. مثلاً برای جاری نشدن عسل هنگام ذخیره ی آن مؤثر است یا با وجود این زاویه نوزادان در دوران شفیرگی توسط جاذبه به سمت انتهای بدنشان کشیده می شوند خب اگر ما قاب را برعکس کنیم ، به نظر بی تبعات نیست. اگر این کار را نکنیم آیا خللی در کار پیش می آید؟
حسین حکمت : نخیر خلل جدی پیش نمی آید، همانطور که در انواع کندو این طور است. اما این تکنیک معمولاً برای وادار کردن زنبورها به کامل کردن قسمت پایین شان با هدف تولید شاخون کمتر و افزایش فضای تخم گذاری و ذخیره عسل و گرده در هر قاب است. البته بدون این تکنیک هم اگر جمعیت و محیط در شرایط ایده آل قرار بگیرد، زنبور مجبور به استفاده از تمام فضای قاب خواهد شد، اما این کمتر اتفاق می افتد.
نحل منفرد : برای رسیدن به این نتیجه کار دیگری هم می توان کرد . اگر اندازه ی برگه ی موم را طوری انتخاب کنیم که کل مساحت داخل قاب را بپوشاند این هدف محقق خواهد شد ، البته اخیراً کارشناسان توصیه می کنند تنها از یک نوار سه سانتیمتری موم سرپولک استفاده نماییم.
حسین حکمت : بنده گمان نمی کنم که لارو یا عسل از سلول خارج شود و این را نه به دلیل قواعد فیزیکی حاکم، بلکه به دلیل تجربه ی اسلوونیایی ها از این تکنیک و تجربه شخصی ام عرض می کنم. نکته ی ظریفی نیز وجود دارد و آن مدیریت زوایای سلول توسط زنبور و اصلاح آن است که در این مورد به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.
نحل منفرد : به هر حال بنده در این مورد پیشنهاد پیشکسوت ها را مد نظر دارم که می گویند بهتر است در کار زنبور دخالت نکنیم ، شاید تبعات بسیاری از کارهایی را که انجام می دهیم را خودمان هم ندانیم.
حسین حکمت : با پوشاند تمامی قاب توسط برگه موم و استفاده از تمامی مساحت شان به دلایل مختلف، موافقم.
مسئله ی واگذاری کامل امر سلول بافی به زنبوران با استفاده از یک نوار سه سانتیمتری از برگه موم هم مسئله ی جدید و جالبی است و با توجه به نقش اندازه ی سلول ها در تکامل لارو و ویژگی های فیزیولوژیک هر نژاد ، بسیار منطقی به نظر می آید اگرچه کار زنبوردار سخت تر می شود. برای درک بهتر این مسئله مثالی هست: می گوییم تفاوت ملکه و کارگر تنها به علت تفاوت غذایشان است اما یک نکته ی مهم یعنی تفاوت اندازه سلول پرورش آنها را نادیده می گیریم. در مورد نرها نیز همینطور است.
در مورد ندانستن تبعات کارهای ما انسان ها، مسئله بسیار عمده تر از این حرف هاست و به نظر من هنر در امتحان نکردن روش های تازه نیست ، بلکه هنر در حفظ راه های برگشت به حالت اولیه به صورت همزمان است. این قاعده از تلقیح مصنوعی ملکه، تا تمامی دخل و تصرفات ما در عالم، جاری است.
نحل منفرد : منظور شما از جمله ی "حفظ راه های برگشت به حالت اولیه به صورت همزمان" چیست؟
حسین حکمت : راه برگشت به حالت اولیه را می توان با یک مثال توضیح داد. مثلاً در کنار تلقیح مصنوعی، حتی به شکل محدود و آزمایشگاهی ، روی ارتقاء کیفیت باروری طبیعی کار کنیم تا اگر در علم تلقیح مصنوعی با فرض همه گیری اش در دنیا ، شکست خوردیم ، امکانی برای بازگشت به وضع اول یا بهتر از اول برای زنبوردار و زنبور در طبیعت وجود داشته باشد و این در مورد سایر تصرفات و راه های بی بازگشتی که در محیط زیست رفته ایم هم صادق است.
نحل منفرد : فرض کنید می خواهیم عسل گیری کنیم ، چطور باید زنبورها را بتکانیم ، حجم زنبوری که در زمان تکاندن قابها به پرواز در می آیند در کابین با ما چه خواهند کرد؟
حسین حکمت : تکاندن قاب در این نوع کندو معمولاً نیازمند استفاده از قطعه ی « پیش بند » است. دلیل این نامگذاری این است که این قطعه در زمان تکاندن برای امنیت بیشتر جمعیت ، به جلوی کندو وصل شده و به راحتی جدا می شود. معمولاً در فضای نیمه بسته ی کابین زنبورها کمتر می توانند جولان و آزار دهند اما به هر حال میزانی از سرگردانی و معطلی زنبورها اجتناب ناپذیر است.
نحل منفرد : در مورد کابین هم لطفاً توضیح دهید ، آیا کابین ها انواع متفاوتی دارند؟
حسین حکمت : در کشورهای معدودی که نام برده شد، انواعی از اتاقک های ثابت و متحرک زنبورداری با اندازه و ویژگی های متنوع مورد استفاده قرار می گیرند. من تا به حال ندیده ام که دسته بندی دقیق و جامعی از انواع آنها در این کشورها منتشر شده باشد. به همین خاطر برای فهم بهتر مسئله خودم دسته بندی هایی را برای آنها درنظر گرفتم که امیدوارم به مرور و با کار بیشتر در عمل، اصلاح و کامل شود.
نحل منفرد : بسیار عالی ، خواهش می کنم این دسته بندی ها را ذکر بفرمایید.
حسین حکمت : این دسته بندی ها به طور کلی، از نظر زنبورداری ثابت یا کوچ رو به دو گونه ی «اتاقک زنبورداری» برای زنبورداری ثابت و « کابین زنبورداری» برای سازه های اتاق دار متحرک، تقسیم می شود.
دسته بندی دیگری نیز وجود دارد که ناظر بر وجود یا عدم وجود اتاقک به همراه کندوهاست. به این معنی که، دو دیواره کندو که بینشان فضایی ایجاد شده باشد را «کابین» و دیواره هایی از کندو که فضای بسته ای ندارند را «مجموعه کندو» نامیده ام.
در هر دو مورد، یعنی کابین و مجموعه کندو، ما دو نوع طراحی و کاربرد در دنیا داریم که عبارتست از دسته بندی های «چرخدار» و «پایه دار». کابین و مجموعه کندوهای چرخدار برای جابه جایی به کشنده متصل شده و یدک کشیده می شوند و در مقابل، کابین و مجموعه کندوهای پایه دار روی سطح صاف تریلر، وانت، کامیونت کفی یا تریلی، بارگیری و حمل می شوند.
مجموعه کندوهای چرخدار و پایه دار
نکته اینکه در هیچکدام از این موارد شما نیاز به جرثقیل و یا بلند کردن اجسام سنگین ندارید . حتی در سیستم های پایه دار بارگیری و تخلیه با استفاده از جک های روغنی و به سرعت انجام می شود.
نحل منفرد : وقتی برای بلند کردن کابین های پایه دار، جک روغنی را در محل یکی از پایه ها قرار دهیم ، با توجه به وزن کابین آیا شاسی آن تاب بر نمی دارد؟
حسین حکمت : خیر، چند نکته وجود دارد، یکی اینکه برای هر کابین دو جک روغنی نیاز هست ، دوم اینکه پایه ها باید دو به دو بالا یا پایین بیایند تا فشار کمتری به شاسی وارد شود و این کار بین پایه های جلو و عقب کابین متناوب تکرار شود. سوم اینکه شاسی معمولاً تا بیست سانت اختلاف ارتفاع در دو سر کابین را تحمل می کند ولی برای بلند مدت ، بهتر است کابین تراز شود. به طور معمول بارگیری یا تخلیه کابین ها کمتر از یک ساعت طول می کشد و از نظر سنگینی کار با پنچرگیری شباهت دارد. در زمان بارگیری آخر کار ، پایه ها که کمی سنگین هستند، جدا شده و در مقصد دوباره کارگذاشته می شوند.
به طور کلی، طراحی کابین و کار با پایه ها نیازمند دقت و ملاحظاتی است که عدم توجه به آنها می تواند دردسرساز باشد. تجربه و محاسبات در این زمینه اهمیت خاصی دارد. خوشبختانه این کار در کشورمان هم تجربه شده و نتایج آن امید بخش بوده است.
نحل منفرد : از بیان این دسته بندی ها متشکرم ، اما از همین ابتدا بیایید مشکل اساسی این کار را مد نظر قرار دهیم ، شاید علت اساسی اینکه تا به حال کسی در ایران سراغ این روش از زنبورداری نرفته است هزینه های بالای آن باشد ، یک زنبوردار چگونه باید هزینه های خرید یا ساخت چنین تجهیزاتی را تأمین نماید.
حسین حکمت : در مورد هزینه ها، در طولانی مدت و با رعایت روش های خاص، بنده معتقد نیستم که زنبورداری کابینی هزینه بیشتری از مدل موجود داشته باشد. بلکه به عکس. معتقد به صرفه و بازده بیشتر زنبورداری کابینی نسبت به زنبورداری متداول هستم.
نحل منفرد : این صرفه و بازده بیشتر به چه دلیل است؟ در ظاهر هر طور حساب کنید هزینه ها چند برابر می شود؟
حسین حکمت : ببینید، بهتر است ما هزینه ها را ابتدا به دو دسته تقسیم کنیم، هزینه های پنهان و هزینه های آشکار.
منظورم از هزنیه های پنهان، رنج های بی شمار یک زنبوردار هنگام کار با کندو ، کوچ، هزینه ی درمان کمر، زانو و فرصت هایی است که در زندگی به علت سختی کار، از دست می دهد. بخشی از این هزینه های پنهان متوجه ی خانواده و جامعه نیز هست. از سوی دیگر هزینه های آشکار، هزینه هایی هستند که با وجود سرمایه گذاری اولیه، در تمام سال های اشتغال به زنبورداری برای مواردی نظیر نوسازی تجهیزات می پردازیم ، دخل و خرج در این کار یک مسئله دفعتی نیست و جریان دارد.
برای محاسبه ی منصفانه ی هزینه های آشکار، بهتر است هزینه های اولیه خرید کندو، هزینه کارگر، کوچ، خسارت های احتمالی در اثر سرقت، سیل و همچنین هزینه های ثانویه از جمله استهلاک و تعویض کندوها را در یک بازه ی زمانی سی ساله در نظر بگیریم.
نحل منفرد : آیا چنین محاسبه ای زنبورداری کابینی را به صرفه نشان می دهد؟
حسین حکمت : شاید بهتر باشد هر کسی با توجه به شرایطش این محاسبه را صادقانه انجام دهد. بنده به شکل مطلق فکر می کنم که از نظر محاسبات ریالی ، زنبورداری کابینی به صرفه خواهد بود. اگرچه همانطور که پیشتر گفتم، تمام مسائل ریالی نیست و موضوع ارتقاء کیفیت کار و زندگی قشری از جامعه در میان است.
اینکه می گویم هر فرد با توجه به شرایطش محاسبه کند ، به این دلیل است که مثلاً زنبورداری کابینی معمولاً برای کار با جمعیت های کوچک مناسب نیست اما به همان میزان کار با جمعیت های بزرگ را راحت می کند. همینطور زنبورداری را برای زنان و افراد مسن، آسان تر می کند.
می دانیم که جمعیت های بزرگ، به شکل تصاعدی بازده بهتری نیز دارند. برای کمک به محاسبات هر فرد می توان گفت که در زنبورداری کابینی تعداد کندوها کمتر می شود و جمعیت ها قوی تر. کوچ دادن به کارگر نیاز نخواهد داشت و هزینه ی حمل، تفاوت زیادی با حالت فعلی ندارد . حتی در بعضی طرح ها می شود از هزینه های کوچ کاست. همچنین کندوها در شرایط کابینی، عمری بالغ بر سه دهه خواهند داشت که این را باید با تعویض زودهنگام کندو و طبق در روش رایج، به دلیل استهلاک مقایسه کرد.
در محاسبه ی هزینه ها بهتر است برای بعضی خطرات و تلفات نیز ارقامی قائل شد. این مسائل مقایسه را پیچیده می کند. شاید به شکل ساده بشود گفت، در زنبورداری کابینی، شما کندو و طبق را یک بار برای مدت سی سال می خرید و زحمات کوچ و زنبورداری را کم می کنید، در حالی که در روش معمول، شما هر ده سال باید هزینه اولیه را تکرار کنید و کل این سی سال مشمول سختی های فراوان باشید.
نحل منفرد : عزیزی می گفت: زنبورداری یعنی در زمان مناسب در مکان مناسب باش. اینکه این شیوه می تواند به زنبوردار قدرت تحرک بالا دهد شاید خودش عاملی باشد برای افزایش راندمان ، جبران هزینه ها و سودآوری بیشتر.
حسین حکمت : کاملاً درست است. پیش می آید که زنبوردارها از مراتع مستعد و حتی نزدیک به علت سختی جابه جایی کندوها صرف نظر می کنند، در صورتی که با داشتن کابین و هزینه ی کم می توانند قدرت مدیریت و تحرک بیشتری داشته باشند.
نحل منفرد : خب بیایید برگردیم به تقسیم بندی های شما ، فرمودید کابین ها دو نوع چرخدار و پایه دار دارند ، تفاوت اینها در چیست؟
حسین حکمت : کابین های پایه دار، دارای چهار پایه هستند که پایه ها به صورت کشویی درون هم حرکت کرده و امکان تنظیم ارتفاع و بارگیری را فراهم می کنند. اما در مورد کابین های چرخ دار، کافی ست که به کشنده متصل شده و جابه جا شوند.
هرکدام از این طرح ها دارای فواید و محدودیت هایی است و هر زنبوردار با توجه به شرایط منحصر به فردش، انتخاب می کند که کدام طرح جوابگوی نیازهای اوست. معمولاً از همکارانی که برای مشاوره اقدام می کنند ، ابتدا می پرسم که توانایی مدیریت چند کندو را دارند و با چه شکلی از جابه جایی راحت تر اند. با تریلر، سواری، وانت یا کامیونت و چند بار در سال و به چه نوع مناطقی کوچ می کنند، تا مشخص شود که چه طرحی برایشان مناسب است.
نحل منفرد : با این اوصاف شاید بهتر باشد در همین جا یک دسته بندی کنید و بفرمایید برای کدام دسته از زنبوردارها کدام یک از این طرح ها مناسب است؟
حسین حکمت : بله. به طور کلی برای افرادی که در نقاط مرتفع یا جنگلی، به شکل ثابت زنبورداری می کنند، اتاق های زنبورداری پیشنهاد می شود.
برای افرادی که وقت و تعداد کندوی کمی دارند، طرح های مجموعه کندوی پایه دار و چرخدار مناسب است که کوچ بسیار راحت و کم هزینه ای دارند اما با توجه به قابلیت کندوها، می توان بازده بسیار خوبی از همان تعداد داشت.
برای همکارانی که با تعدادی بین پنجاه تا دویست کندو کار می کنند هم، کابین های پایه دار مناسب است که با کامیونت و تریلی قابل حمل هستند.
نحل منفرد : فکر می کنم کابین های چرخدار را جا انداخته اید؟
حسین حکمت : در عمل طرح های چرخدار محدود خواهند شد به مجموعه کندوهایی که توسط سواری یا وانت کشیده شده و دارای پلاک و چراغ خطر هستند.
نحل منفرد : در مورد کابین های پایه دار باید گفت این طرح از نظر میزان کمتر هزینه خیلی مناسب است ، اما آیا می توان در زنبورداری حرفه ای از آن استفاده کرد ، مثلاً حداقل تعداد کندوی مورد نیاز برای زنبورداران حرفه ای شاید 200 کندو باشد ، آیا می توان چنین تعدادی از کندو ها را در کابین پایه دار جای داد.
حسین حکمت : اگر منظورتان از صفت حرفه ای برای زنبورداری، استفاده ازتعداد زیاد کندو باشد، به نظرم عبارت درستی نیست. در ایران معمولاً تعداد کندوها با میزان برداشت و کیفیت علمی کار، ارتباط مستقیمی نداشته و در این زمینه هم دچار مشکلات اساسی و نیازمند تغییر هستیم. نمی شود که ما بخواهیم سیستم مکانیزه حمل و کار با کندو داشته باشیم اما بازهم از هر کندو ۱۰ کیلو عسل بگیریم. به نظرم علاوه بر تغییر کندو و حمل آن ، همزمان باید روی نژاد و مدیریت دقیق کندو کار کنیم که خوشبختانه پیش از این، اساتید محترم این کار را شروع کرده اند.
البته در پاسخ سؤال شما این را هم باید بگویم که استفاده از کابین برای تعداد ۵۰ تا ۲۰۰ کندو، کاملاً شدنی و معقول است اما از نظر فیزیکی محدودیت هایی نیز وجود دارد. مثلاً کابین هایی که با کامیونت حمل می شوند محدودیت طولی چهار تا شش متر و وزن ۴ تا ۶ تن را دارند و برای طرح های بزرگتر، باید چند کابین داشت یا تریلی ۱۲ متری را به کابین زنبورداری تبدیل کرد. البته تریلی ها برای عبور و مرور در جاده های کوهستانی محدودیت دارند. دقت داشته باشیم که در کشورهای آمریکا، کانادا، استرالیا و اکثر کشورهای اروپایی میانگین برداشت عسل سالانه از هر کندو حدود ۴۰ تا ۵۰ کیلو است و این الزاماً به دلیل طبیعت بهتر نیست. پس ما هم به جای کار با شیوه های پر زحمت و تعداد زیاد کندو بهتر است با اصلاح نژاد و مکانیزه کردن کوچ ، با تعداد کمتر کندو ، بازده بهتر داشته باشیم.
نحل منفرد : کابین های 6 متری چه تعداد کندو را می توانند حمل کنند؟
حسین حکمت : بستگی به این خواهد داشت که از چه نوع کندویی بخواهید استفاده کنید و با چه تراکمی. به طور معمول، در یک کابین ۶ متری حدود ۷۸ کندوی دوطبقه ی کابینی جای می گیرد.
نحل منفرد : پس اگر مثلاً از کندوهای افقی دادانت یا از ترکیبی از این کندوها با کندوهای کابینی استفاده کنیم می توانیم تعداد بیشتری کندو را در کابین جای دهیم. صحیح است.
حسین حکمت : بله، با کاستن از کیفیت کار در مقایسه با کار با کندوهای کابینی، می توان تعداد زیادی کندوی لانگستروت در کابین جای داد البته این طرح نیز قدمی رو به جلو، در جابه جایی آسان تر خواهد بود.
استفاده از کندوهای لانگستروت و دادانت در کابین
نحل منفرد : چرا لانگستروت ، شما قبلا کندوهای افقی دادانت را معرفی کرده بودید ، فکر می کنم آن کندوها از این جهت که مساحت قابهایشان بیشتر است با تعداد کمتری از قابها فضای بیشتری را در اختیار زنبورها قرار می دهند ؟
حسین حکمت : بله، کار با کندوهای دادانت افقی ۲۰ قابه در کابین به نسبت کندوهای لانگستروت راحت تر است و کلاً استفاده از طبق ناسالم و دردسر ساز است. اما توجه داشته باشید که ما محدودیت های جدی در وزن کابین و فضای کار با کندوها بخصوص در رابطه با ارتفاع ردیف های کندو داریم.
گنجایش کابین هایی که از کندوهای لانگستروت استفاده می کنند معمولاً به دو تا سه ردیف محدود می شود و کابین هایی که از کندوهای افقی استفاده می کنند به سه تا چهار ردیف. بیشتر از این مقدار، از نظر وزنی غیراستاندارد و خطرناک و از نظر کاری، دارای مشکلاتی در مدیریت کندوهاست.
از آنجایی که دو سالی روی کندوهای کشویی نیز تحقیق و طراحی داشته ام، باید بگویم استفاده از این کندو کمی در تبادل قاب و انتخاب استانداردی که در ایران مناسب باشد دچار پیچیدگی است. اما به هر حال این طرح سالها در کشور رومانی اجرا شده و مزایایی دارد. البته بنده پس از پی بردن به ساختار کندوهای کابینی، توجیهی برای استفاده از مدل های دیگر کندو در دنیا نیافتم که به همین دلیل چند سالی است که سعی در بومی سازی آن و ایجاد زمینه برای استفاده ی زنبورداران ایرانی از این نوع کندو را دارم.
نحل منفرد : به هر حال در زنبورداری متداول ما از کندوهای لانگستروت استفاده می شود ، برای انتقال جمعیت ها به کندوهای کابینی چه راهکاری وجود دارد؟
حسین حکمت : ابتدا باید بگویم استانداردی که من در ایران برای کندوی کابینی مطرح کرده ام با کندویی که در اسلوونی استفاده می شود تفاوت هایی در اجزاء و اندازه دارد. در واقع کندوی کابینی نمونه ای بهینه شده است تا بتواند با استاندارد لانگستروت سازگاری داشته باشد. علت استفاده از نامی متفاوت برای آن نیز همین است.
ابداع استاندارد جدید و ساخت کابین و کندوی کابینی توسط حسین حکمت
اخیراً در آمریکای شمالی هم عده ای به این نیاز پی برده اند و علاوه بر واردات کندوی آ-زی ( AZ hive ) از اسلوونی، در فکر استفاده از کندوی کابینی با اندازه های لانگستروت هستند. طی مکاتبه ای که با یکی از معروف ترین چهره های آکادمیک مربوط به این کندو داشتم (Dr. Janko Bozic)، متوجه شدم که حتی در خود اسلوونی نیز به دنبال آزمایش و استفاده از سایز لانگستروت برای این کندوها هم هستند.
برای انتقال جمعیت از کندوی لانگستروت به کابینی دو راه عمده وجود دارد، یکی اینکه قاب های کندوی لانگستروت را برای مدتی، با کمی سختی در کندوی کابینی جای دهید تا جمعیت به قاب های کندوی کابینی منتقل شود، بهتر است برای این کار قابهای لانگستروت را به صورت وارونه قرار دهید.
دومین راه این است که قاب های کندوی کابینی را با اضافه کردن زائده در دو سر قاب، در فصل بهار برای مدتی در کندوی لانگستروت بگذارید و پس از انتقال جمعیت و منابع روی آن، به کندوی کابینی انتقال دهید. البته راه های ابداعی دیگری هم وجود دارد، مانند ریختن جمعیت و ملکه در کندوی کابینی و تغذیه آنها. به هر حال انتقال جمعیت از لانگستروت به کابینی کمی تاخیر در کار ایجاد می کند، اما خوشبختانه عکس این فرایند، یعنی انتقال قاب از کابینی به لانگستروت، نسبتاً ساده و با اضافه کردن دو زائده به سر قاب ها انجام می شود.
نحل منفرد : آیا خودروهای کفی مناسب که بتوانند کابین های ما را حمل کنند در شبکه ی حمل و نقل کشور وجود دارند ، برای این کار از چه خودروهایی می توان استفاده کرد؟
حسین حکمت : هدف از توصیه بیشتر طرح های کوچک این است که زنبورداران بتوانند با سواری و وانت خود، مجموعه ها را به راحتی و با کمترین هزینه جابه جا کنند، اما در مورد کابین های بزرگ تقریباً در تمامی مناطق ایران خاور، کامیونت و تریلی های کفی وجود دارند و بهتر است که زنبورداران قبل از انتخاب اندازه کابینشان، فراوانی کامیون مورد نظر برای حمل آن را در منطقه شان چک کنند. در کل ، اندازه چهار متری و سپس شش متری، مناسب ترین اندازه ها از نظر پشتیبانی کامیونت ها هستند.
نحل منفرد : یادم هست شما در یکی از انجمن های گفتگوی سایت زنبور عسل ایران مباحث مربوط به زنبورداری کابینی را پیگیری می کردید و دوستان دیگری هم بودند که در مباحث شرکت داشتند. آیا افراد دیگری غیر از شما وارد کار عملی زنبورداری کابینی شدند؟ لطفاً اگر کسی هست ایشان را معرفی بفرمایید؟
حسین حکمت : این گفتمان نوروز ۹۳ با هدف همفکری علاقه مندان به این شیوه ایجاد شد و از پشتیبانی و لطف مدیریت سایت و دوستان خلاق برخوردار بود و مطالب و تصاویر خوبی هنوز می توان در آن یافت. متأسفانه بنده هنوز ندیده ام که کسی به این شیوه در ایران زنبورداری کند و در مورد کندوی کابینی هم باید بگویم که این کندو نه تنها در ایران بلکه در دنیا، با این جزئیات و ویژگی ها، کار نویی است. البته طی مشاوره ها و مراجعه همکاران علاقه مند به این شیوه، به زودی در تمامی نقاط کشور زنبوردارانی خواهیم داشت که به این سبک کار کنند.
نحل منفرد : آیا هم اکنون نمونه ای عملی از زنبورداری کابینی در ایران وجود دارد تا بتوان به آن استناد کرد؟
حسین حکمت : فعلاً تنها نمونه ی عملی تجربه ی این شیوه از زنبورداری در ایران، طرح اجرا شده ی خودم هست. که البته به طور مرتب، تجربیات و مطالعاتم را با همکاران در نقاط مختلف جهان و ایران، به اشتراک می گذارم.
نحل منفرد : معمولاً کشورهایی که در آنها زنبورداری به شیوه ی کابینی انجام می شود نسبت به ایران دارای آب و هوای خنک تری هستند آیا می توان در مناطق کویری و گرم ایران نیز از این شیوه استفاده کرد؟ کابین ها بیش از حد گرم نمی شوند؟
حسین حکمت : این مسئله هنوز تجربه نشده است تا بتوان به طور قطع از کیفیت آن صحبت کرد، اما با شناخت محدودی که از زنبورداری، فیزیک و اقلیم ایران دارم، این مسئله را در تمامی نقاط ایران شدنی می دانم. به این صورت که برای مناطق کویری، در طراحی کابین باید لایه ی عایق زیر سقف و سایه بان های طرفین کابین جدی گرفته شوند و از رنگ های روشن برای رنگ آمیزی کابین استفاده شده و فاصله کندوهای ردیف بالا با سقف و تهویه درون کابین مدنظر قرار گیرد. به همین ترتیب، استفاده از عایق رطوبتی در مناطق مرطوب و عایق حرارتی در مناطق سرد، در ساخت کابین لازم است.
نحل منفرد : لطفاً در خصوص معرفی اجزاء کابین های پایه دار و کاربرد هریک از آنها نیز شرح دهید؟
حسین حکمت : سازه ی کابین های پایه دار تشکیل می شود از شاسی، که باید محکم بوده و جای پایه ها در آن تعبیه شود، ستون های دیواره و سقف. از طرفی سقف و قسمتی از دیواره ی کابین باید با حلب و فوم پوشانده شوند. درنظر گرفتن در، پنجره و سایه بان الزامی است. پایه ها از دو پروفیل تشکیل می شود که درون هم به شکل کشویی، تنظیم می شوند و تغییر ارتفاع را ممکن می سازند. ساخت این سازه ها متاسفانه در ایران ناشناخته است اما اصلاً سخت و پیچیده نیست. من کابینم را طی دو هفته و با همکاری یک جوشکار عادی در یک روستا ساختم. آنچه مهم است، طراحی و انتخاب صحیح مواد است.
نحل منفرد : فرض کنیم زنبورداری اراده کرد که روش کابینی را انتخاب کند ، برای ورود به این سیستم مشکلاتی از جمله تهیه کابین و کندوها و انتقال جمعیت ها وجود دارد ، برای شروع چه مراحلی را باید طی کند و این وسایل را چگونه می تواند تهیه کند؟
حسین حکمت : هر زنبوردار دو راه دارد، اول اینکه مبتنی بر تجربه شخصی و با طراحی و اجرای خودش، سازه و کندو ها را بسازد ، البته این راه برای همه به علت آزمون و خطا و هزینه های احتمالی پیشنهاد نمی شود.
راه دوم و مطمئن تر این است که برای مشاوره رایگان با ما اقدام کنند تا در مورد مناسب ترین طرح با شرایط ایشان راهنمایی های لازم انجام شود. مراحل بعدی هم طراحی و اجرای سازه و نهایتاً تهیه کندوهای لانگستروت یا کابینی است .
طراحی و اجرای سازه ی کابین نسبتاً کار ساده ای است و آنچه شاید مهمتر باشد، تجربه ای است که پیش از این، از ساخت و استفاده از این کابین ها به دست آمده. همکاران پس از تهیه طرح ها می توانند، اجرای آن را از ما بخواهند یا با همکاری یک آهنگر اجرا نمایند. در مورد کندوی کابینی نیز فعلاً تنها تولید کننده اش بنده هستم، که از نظر قانونی، مراحل ثبت این استاندارد جدید و معرفی آن در حال انجام است.
توصیه ای که به همکاران می شود این است که به علت زمان بر بودن فرایند ساخت سازه، کندو و انتقال جمعیت، بهتر است حداقل یک فصل قبل، برای اجرای پروژه اقدام کنند.
نحل منفرد : شما تا به حال چه تولیدات قابل ارائه ای در این حوزه داشته اید لطفاً آنها را به خوانندگان ما معرفی بفرمایید؟
حسین حکمت : جدا از اینکه در فضای مجازی در حال اطلاع رسانی و انتشار تحقیقات و تجربیاتم در این زمینه هستم، آنچه بتوان به عنوان تولید از آن نام برد، کندوی کابینی است که در پنج سال گذشته تحقیقات، تدوین استاندارد ، تولید و تست عملی آن انجام شده و قابل سفارش است.
کابین ساخته شده ی حسین حکمت و طریقه ی حمل آن
نحل منفرد : از دیواره هایی از کندوها با عنوان مجموعه ها نام بردید ؟ در مورد آنها نیز توضیح دهید آیا ساختن آنها پیچیده است؟
حسین حکمت : مجموعه کندوها که طرح های خلاقانه ای دارند ، مناسب افرادی هستند که کمتر از پنجاه کندو دارند . از نظر ساخت و حمل سازه، مجموعه کندوها راحت ترین مدل هستند و افراد با سواری یا وانت شخصی شان می توانند به راحتی آنها را حمل کنند. ظرفیت آنها بین ۶ تا ۱۲ کندوی کابینی است و به علت کوچ آسان، می توان بازده زیادی از هر کندو انتظار داشت. متاسفانه در ایران به دلیل برداشت کم از هر کندو، تصور این است که این تعداد ناچیز است اما با مدیریت درست، دو مجمعوعه کندوی کوچک می تواند جوابگوی هزینه های یک خانواده باشد. ساختن مجموعه کندوها هم از دست هر جوشکاری برمی آید و کافی است که طراحی و محاسبات سازه و پایه ها به درستی انجام شود. هر زنبوردار می تواند، یک یا چندین مجموعه را مدیریت و حمل کند. این طرح در سال های اخیر با استقبال خوبی از طرف زنبورداران اروپایی مواجه بوده است.
حمل آسان مجموعه کندوها
نحل منفرد : آیا در ایران سازنده ای که تریلرهای قابل حمل با سواری ها را بسازد وجود دارد تا بتوان از محصول آن برای حمل مجموعه های کوچک استفاده کرد؟
حسین حکمت : در حاشیه شهرهای بزرگ جوشکارانی هستند که برای کشاورزان تریلر می سازند آنها به راحتی می توانند چنین تریلرهایی را بسازند البته شرکت های معدودی نیز در این زمینه هستند که بیشتر در پایتخت متمرکزند. به نظر من نباید منتظر شرکت های تولید کننده باشیم و به شرط داشتن یک طراحی اصولی، می توان ساخت مجموعه کندو و حتی کابین را از هر جوشکاری انتظار داشت.
نحل منفرد : خب در پایان اگر مواردی در سؤالات ما ذکر نشده و مایلید آن را ذکر کنید بفرمایید؟
حسین حکمت : در کل، زنبورداری و زنبورداران کشورم را دچار زحمت و هزینه های پنهان زیادی می بینم و امیدوارم با کمک گرفتن از فن و با درک اهمیت کیفیت کار ، بتوانم به سلامت این حرفه و بازده بیشتر این صنعت، کمکی کرده باشم. صحبت دیگری نیست. ممنونم.
نحل منفرد : از اینکه برای انجام این مصاحبه وقت گذاشتید متشکریم.
نحل منفرد
مصاحبه ی مکتوب از طریق نرم افزار تلگرام
مرداد ماه 1395
اطلاعات تماس و صفحات مجازی مرتبط با جناب آقای حسین حکمت:
تلفن همراه : ۰۹۱۰۴۹۴۵۱۸۵
کانال زنبورداری کابینی در تلگرام:
https://telegram.me/beecabin
آرشیو تصاویر زنبورداری کابینی در سایت پینترست:
https://www.pinterest.com/beecabin/
گفتمان زنبورداری کابینی در سایت زنبور عسل ایران:
http://www.mellifera.ir/Forum/forum-f39/topic-t2689.html
فروشگاه لوازم زنبورداری جهانی واقع در شهرستان مرند استان آذربایجان شرقی یکی از مجهزترین فروشگاههای لوازم زنبورداری در منطقه شمال غرب کشور می باشد که در زمینه تولید و عرضه لوازم و تجهیزات و محصولات زنبوداری به صورت عمده و خرده فروشی با زنبوداران عزیز همکاری داشته و توانسته است با پشتکار و بروز رسانی مداوم و تهیه ملزومات زنبوداری درجه یک رضایت زنبوداران عزیز را فراهم آورد.
این فروشگاه توانسته است انواع لوازم زنبوداری تولید داخل و خارجی را برای اولین بار در سطح منطقه و کل ایران عرضه نموده و نمایندگی فروش اکثر تولید کنندگان داخلی را کسب نماید.
این فروشگاه جهت سهولت در خرید و تهیه ملزومات زنبوداری و بروز رسانی اطلاعات زنبوداران اقدام به راه اندازی کاملترین سایت زنبورعسل و فروشگاه لوازم زنبوداری نمموده است.
آدرس اینترنتی سایت زنبورعسل ایران
فروشگاه لوازم زنبوداری
آدرس :آذربایجان شرقی مرند فروشگاه لوازم زنبوداری جهانی 09144929484
سایت زنبور عسل ایران (لوازم زنبورداری جهانی) از سال 1388 با هدف ترویج و اشتراک گذاری مطالب زنبورداری توسط مدیر سایت مهندس امین جهانی از شهرستان مرند پایه گذاری گردید تا زنبورداران بتوانند در کنار هم از تجربیات یکدیگر استفاده نمایند . امید است با استفاده از مطالب ارائه شده در سایت گامی در جهت مدرنتر شدن صنعت زنبورداری برداشته باشیم.