کاهش تولید عسل و احتمال بروز خسارت در زنبورستانهای استان آذربایجانشرقی
بهار پر طراوت سال 89 نوید سال خوب و پرخیر و برکتی را برای زنبورداران عزیزمی داد، اما برغم بارندگیهای خوب و سرسبزی مراتع و شادابی کلنی های زنبورعسل دیری نکشید که بهار زنبورداران، بعلت گرمای زود رس بهاری خزان شد.
زنبورعسل موجودی است ماکروکلیما، یعنی صد در صد به محیط و گلهای گیاهان وابسته است و کوچکترین تغییرات آب و هوایی در زندگی و عملکرد این حشره ثاثیر می گذارد.
ممکن است این سوال مطرح شود که چرا امسال علیرغم بارندگیهای خوب و مراتع غنی، باز هم زنبورداران عزیزاظهار گلایه می کنند. پاسخ این است که درجه حرارت بیش از حد محیط، باعث پژمردگی و افسردگی گیاهان شده و جریان تولید شهد و زمان جمع آوری عسل و گرده در طبیعت خیلی کوتاه و کم بوده، بطوریکه تولید کلنی های زنبورعسل امسال بصورت معنی داری کاهش یافته است.
البته بیشترین نگرانی و دغدغه ی زنبورداران از بابت کاهش تولیدات کندو نبوده بلکه مهمتر از آن احتمال بروز تلفات و خساراتی است که بعلت کمبود شهد و گرده درطبیعت معمولا به دنبال دارد. بعبارت دیگردرسالهایی که طبیعت با کمبود گرده و شهد مواجه می شود، قدرت زمستان گذرانی و زیست کلنی های زنبورعسل درطول زمستان فوق العاده کاهش یافته و درنهایت منجر به انهدام کلنی ها می شود.
علائم و رفتار کلنی های زنبورعسل نشان می دهد که خشکسالی امسال اگر نگوییم فاجعه زنبورداری، حداقل می شود گفت که صنعت پرورش زنبورعسل با بحران بزرگی مواجه شده، که احتمالا" آثار و علائم آن بعدا" نمایان خواهد شد و این کارفریاد جمعی زنبورداران را می طلبد.
موضوع از آن جهت اهمیت پیدا می کند که یکی از عوامل توسعه ی پایدارو متوازن، حفظ محیط زیست ازطریق توسعه ی صنعت پرورش زنبورعسل بوده تا ضمن ارتقای کمی وکیفی محصولات تولیدی، نظیر زراعی وباغی دراثرباروری وگرده افشانی کامل گیاهان توسط زنبورعسل می باشد. بنابرین زندگی گیاهان بعنوان ریه ی کره ی زمین به فعالیت و زندگی زنبورعسل وابسته است. از این لحاظ توجه به مشکلات و معظلات زنبورداری دارای اهمیت می باشد. زیرا بخشهای دیگر کشاورزی با این بخش مرتبط است.
علائم و رفتارهای غیرمعمول زنبوران عسل
- اخراج سریع زنبوران نر از کندو: معمولا" نرکشی و اخراج زنبوران نر از کندو توسط زنبوران کارگر در منطقه آذربایجان حداقل از اواسط تیرماه شروع شده و در شهریورماه خاتمه می یابد این در حالی است که امسال این کارقبل از موعد مقرریعنی ازاواسط خردادماه شروع شده که معلول کمبود شهد و گرده در طبیعت ا ست.
- کاهش تولید ات کندو: تولید کلنی های زنبورعسل حداقل به میزان 50 درصد کاهش یافته است.
- کاهش تولید موم و سرعت شان سازی: در اکثر مناطق آذربایجان تولید موم و سرعت شان سازی در فصل افزایش جمعیت کندو خیلی پایین بوده است. معمولا" موم بافی تا اواسط مرداد ماه ادامه می یابد اما امسال براساس گزارشات و اظهارات زنبورداران ترشح موم ازاواسط خردادماه کم و یا متوقف شده است.
- کاهش میزان تخم ریزی ملکه: میزان تخم ریزی ملکه رابطه مستقیمی با ورود مقدارتولید شهد و گرده گل به کندو داشته، بطوریکه در نواحی معتدل منحنی رشد و نمو جمعیت کندو با منحنی رشد و نمو گیاهان که ازاسفند ماه شروع و درخردادماه به نقطه اپتیمم می رسد هماهنگ است. بدیهی است هرعاملی که موجب نوسان و افت منحنی رشد گیاهان شود مستقیما" در زندگی زنبورعسل ثاثیر خواهد گذاشت. منحنی رشد و نمو کلنی زنبورعسل تابعی از منحنی رشد و نمو گیاهان است. بعنوان مثال بارش برف، تگرگ و یا سرمای محیط می تواند دردامنه ی رویش گیاهان و نباتات و به تبع آن برزندگی زنبورعسل نیز تاثیربگذارد.
- کاهش طول عمرزنبوران در اثر کمبود مواد غذایی
- جمعیت کلنیهای زنبورعسل ضعیف بوده، هر چند به میزان کم کلنی ها دارای تخم و لارو هستند.
- بچه کندوها و بخصوص بچه های مصنوعی غالبا" از جمعیت کمی برخوردار هستند.
- کاهش تولید محصولات کندو
- تجمع بیش از حد زنبوران در کف کندو بعلت گرمای محیط
- اختلال در جفت گیریهای ملکه
- عدم تمایل زنبوران جهت ورود به طبقات کندو
- در بعضی زنبورستانها غارت مشاهده می شود.
علل و عوامل :
- گرمای زود رس بهاری: در اوایل خرداد ماه گرمای شدید و بی سابقه باعث پژمردگی گلها و خشکسالی مراتع شد.
- عدم بارش برف درطول زمستان سال گذشته: اگر میزان بارش برف در طول زمستان بیشتر باشد طبیعتا" میزان محصول تولیدی نیز بیشتر خواهد بود. زیرا رطوبت و سرما عامل خوبی برای رشد نباتات و گیاهان هستند.
- کمبود رطوبت درمحیط بعلت خشکسالی: رطوبت محیط باعث افزایش رشد و شادابی گیاهان می شود. بطورکلی رطوبت محیطی یک فاکتورحیاتی دربخش کشاورزی و زنبورداری محسوب شده و هر چه مقداررطوبت جو کمتر باشد، میزان تعریق و تبخیر بیشترخواهد شد. معمولا" مشاهده رطوبت مناسب و بخصوص قطرات شبنم درمزارع و مراتع بوسیله کشاورزان و زنبورداران درساعات اولیه ی روزباعث خوشحالی و امیدواری آنان می شود. زیرا رطوبت مناسب باعث ترشح بیشترنکتار و نوش گیاهان می شود.
- افزایش درجه حرارت بطور ناگهانی: درجه حرارت مناسب و ایده آل برای ترشح نوش و نکتار گیاهان مابین 26 الی 32 درجه سانتیگراد می باشد، دمای بیشتر و کمتر از این موجب کاهش محصول می شود. دمای بالاتر از 38 درجه فعالیت زنبوران را مختل می کند، این در حالی است که در اوج رشد گیاهان و فعالیت زنبوران دمای محیط از مرز 40 درجه سانتیگراد گذشت و آهنگ سیر صعودی منحنی رشد و نمو گیاهان و به تبع آن فعالیت زنبوران را مختل کرد.
- جریان هوا و وزش بادهای گرم و محلی باعث تبخیر رطوبت و کاهش شهد گیاهان می شود. وزش باد، هوای رطوبی را جا بجا کرده و هوای خشکتر را مجاور برگ قرار داده و میزان تعریق را بالا می برد. درهوای گرم آفتابی با باد شدید، گیاهان مقدار فراوانی آب را ازدست داده و پژمرده می شوند. گلهای پژمرده به درد زنبورعسل نمی خورد.
- ورود گرد وغبارازغرب کشورکه منجر به آلودگی هوا شده و در سیستم زندگی گیاهان و حشرات منجمله زنبورعسل بی تاثیر نبوده است.
- سرمای دیررس و بارش برف و تگرگ در فروردین ماه باعث شد که زنبوران عسل نتواند از گلهای درختان میوه استفاده کنند.
- گرمایش کره ی زمین : گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی هر دو بر محیط زیست و زندگی زنبورعسل اثر می گذارند. پیش بینی می شود که تغییرات اقلیمی در آینده باعث گرمایش جهانی، بالا رفتن سطح دریا و افزایش حوادث آب و هوایی شده و به نظر می رسد که اکوسیستم ها به طور ویژه ای از این تغییرات آسیب ببینند.
اقلیم کشورما نیز از تغییرات آب و هوای جهانی بی تاثیر نیست . تغییر و جابجایی فصول از نشانه های تاثیرپذیری اقلیم ایران از این تغییرات جهانی است که بهار زودرس و یا سرمای دیررس فصول از علائم بارز آن بوده و باعث اختلال رشد و نمو گیاهان و فعالیت زنبوران می شود.
عواقب و عوارض:
- کاهش میزان تولیدات کندو از قبیل عسل، گرده، ژله رویال، موم، زهرزنبورعسل
- استعداد کلنی های زنبورعسل نسبت به ابتلا ی بیماریها و آفات
- کاهش قدرت زیست و افزایش احتمال تلفات زمستانی کلنی های زنبورعسل
- کاهش تولید اسپرم زنبوران نر، تعویض ملکه، رشد ناکافی تخمدانها درملکه، کاهش میزان تخم ریزی ملکه، کاهش طول عمر زنبوران، کاهش پرورش نوزادان در بهار سال آینده، افزایش تلفات، حساس شدن زنبوران نسبت به بیماری، کاهش تولیدات کندو، ناتوانی درزمستان گذرانی، همگی از اثرات مخرب کمبود گرده و شهد در طبیعت می باشد. لازم به ذکر است که زنبورعسل پروتئین، ویتامینها، مواد معدنی و چربی را از منابع گرده ی گیاهان تامین نموده که کمبود آن به تدریج موجب کاهش جمعیت کلنی، تقلیل راندمان کار و نهایتا" به از بین رفتن کلنی می انجامد.
توصیه به زنبورداران محترم
- تغذیه کمکی و تحریکی بوسیله شربت شکروکیک گرده
- تقویت کندوهای ضعیف و تامین غذای داخل کندو
- بازگشت سریع به مناطق پایین دست وقشلاقی جهت استفاده ازگلهای گیاهانی نظیر پنبه، آفتاب گردان، ذرت و...
- پیشگیری و مبارزه صحیح با بیماریها و آفات زنبورعسل
- کوچ به مناطق گرمسیری و معتدل در زمستان
- ایزولاسیون کندوها درمقابل سرما، باران، برف و بادهای موسمی و محلی درطول استراحت زمستانی کلنی ها
- مطالعه وشناخت بیشتراز سیستم بیولوژی و فیزیولوژی زنبورعسل
- آشنایی و مطالعه ی شرایط کلیمایی و جغرافیایی مناطق زنبورداری
- آماده سازی مناسب کندوها به منظورزمستان گذرانی
- مشاوره و استفاده از نظرات کارشناسان مجرب و متخصص
- رعایت اصول بهداشتی داخل وخارج کندو
پیشنهادات
- با توجه به قیمت بالای شکر در بازار و عدم استطاعت خرید زنبورداران بهتر است در خصوص تامین و توزیع شکر یارانه ای حداکثرتا اواخرفصل جاری در بین زنبورداران مساعدت شود.
- استمهال وامهای زنبورداران و تامین نقدینگی آنان از طریق اعطای تسهیلات
- تامین و توزیع داروهای موثر، کافی و بموقع و با قیمت مناسب در بین زنبورداران
- اطلاع رسانی از طریق رسانه های جمعی درخصوص خشکسالی
- جبران خسارت توسط صندوق بیمه محصولات کشاورزی
- برخورد فعال تشکلهای زنبورداری و سازمانهای ذیربط با موضوع خشکسالی
- تشکیل کمیته ی فنی و کارشناسی جهت بررسی و رسیدگی بیشترموضوع
نوشته:اسماعیل زینال زاده
فروشگاه لوازم زنبورداری جهانی واقع در شهرستان مرند استان آذربایجان شرقی یکی از مجهزترین فروشگاههای لوازم زنبورداری در منطقه شمال غرب کشور می باشد که در زمینه تولید و عرضه لوازم و تجهیزات و محصولات زنبوداری به صورت عمده و خرده فروشی با زنبوداران عزیز همکاری داشته و توانسته است با پشتکار و بروز رسانی مداوم و تهیه ملزومات زنبوداری درجه یک رضایت زنبوداران عزیز را فراهم آورد.
این فروشگاه توانسته است انواع لوازم زنبوداری تولید داخل و خارجی را برای اولین بار در سطح منطقه و کل ایران عرضه نموده و نمایندگی فروش اکثر تولید کنندگان داخلی را کسب نماید.
این فروشگاه جهت سهولت در خرید و تهیه ملزومات زنبوداری و بروز رسانی اطلاعات زنبوداران اقدام به راه اندازی کاملترین سایت زنبورعسل و فروشگاه لوازم زنبوداری نمموده است.
آدرس اینترنتی سایت زنبورعسل ایران
فروشگاه لوازم زنبوداری
آدرس :آذربایجان شرقی مرند فروشگاه لوازم زنبوداری جهانی 09144929484
سایت زنبور عسل ایران (لوازم زنبورداری جهانی) از سال 1388 با هدف ترویج و اشتراک گذاری مطالب زنبورداری توسط مدیر سایت مهندس امین جهانی از شهرستان مرند پایه گذاری گردید تا زنبورداران بتوانند در کنار هم از تجربیات یکدیگر استفاده نمایند . امید است با استفاده از مطالب ارائه شده در سایت گامی در جهت مدرنتر شدن صنعت زنبورداری برداشته باشیم.